Page 20 - Fen Lisesi Fizik 10 | 1.Ünite

1. ÜNİTE ELEKTRİK VE MANYETİZMA

SIRA SİZDE ÖRNEK
Eşdeğer direnci 10 Ω olan R = 2 Ω R = 3 Ω R = 4 Ω 90 V’luk üreteç ve dirençler
devrede voltmetre 8 V’u, amper- 1 2 3 yardımıyla bir devre oluşturuluyor.
metre ise 2 A’i göstermektedir. Buna göre her bir direncin
uçları arasındaki V , V ve V
1
3
2
potansiyel farkları kaç V’tur?
R =4 Ω (Hesaplamalarda üreteç ve telle-
2
rin direnci ihmal edilecektir.)
R
3
R V 90 V
1
A
ÇÖZÜM
Öncelikle eşdeğer direncin aşağıdaki gibi hesaplanması gerekir.
Anahtar kapatıldıktan son- R = R + R + R
3
2
1
ra voltmetre ve ampermetre- eş = 2 + 3 + 4 = 9 Ω
nin göstereceği değerleri he- Daha sonra devreden geçen akım şiddetinin Ohm Yasası’na da-
saplayınız. yalı olarak aşağıdaki gibi hesaplanması gerekir.
(Hesaplamalarda üreteç ve telle-
rin direnci ihmal edilecektir.) I = V pil = 90 = 10 A
R 9
eş
Devreden geçen akımın tüm dirençler üzerinden geçtiği düşü-
nülerek her bir devre elemanı için Ohm Yasası’nın tekrar uygulan-
ması gerekir. Daha sonra aşağıdaki devre üzerinde gösterildiği gibi
potansiyeller ayrı ayrı hesaplanır.

V = I.R = 20 V V = I.R = 30 V V = I.R = 40 V
1 1 2 2 3 3
R = 2 Ω R = 3 Ω R = 4 Ω
1 2 3

90 V
Direncin uçları arasındaki potansiyel farkı pratik olarak da bu-
lunur. Bunun için öncelikle seri bağlı dirençler üzerinden geçen
akım şiddetinin aynı olduğu hatırlanmalıdır.
V = I.R Ohm Yasası’na göre akım şiddeti sabit olduğundan
büyük dirençli devre elemanının uçları arasındaki potansiyel farkı
değeri de büyük olmak zorundadır. Yani pilin potansiyeli, devre ele-
manlarına dirençleriyle doğru
orantılı olarak paylaştırılır.
1 ohm’luk direnç başına R = 2 Ω R = 3 Ω R = 4 Ω
2
1
3
düşen gerilim sabiti k olmak 2k 3k 4k
üzere;
9k = 90 V ise k = 10 V olur.
Buna göre R , R ve R
3
2
1
dirençleri üzerinden geçen
akım şiddeti aşağıdaki gibi 90 V
bulunur.
R direncinin potansiyel farkı 2k = 20 V
1
R direncinin potansiyel farkı 3k = 30 V
2
R direncinin potansiyel farkı 4k = 40 V
3

30