Page 32 - Fen Lisesi Fizik 10 | 1.Ünite

1. ÜNİTE ELEKTRİK VE MANYETİZMA

SIRA SİZDE ÖRNEK
İç direnci önemsiz pil ve di- Gerilimleri farklı üreteçler ile di- R=5 Ω
rençlerle iki farklı devre kuruluyor. rençten oluşan elektrik devresinde
Şekil I’de gösterilen devredeki ana ana koldan geçen akım kaç A’dir?
koldan geçen akım I , Şekil II’de (Üreteçlerin iç direnci ihmal edilecek- ε =24 V
5
1
gösterilen devredeki ana koldan tir.)
geçen akım ise I dir. ε =20 V
1
2
ε =16 V
Şekil I 4
R 2R
ε =30 V ε =10 V
2 3
I
1
3ε ε 2ε
ÇÖZÜM
R=5 Ω R=5 Ω
Şekil II ε =24 V ε =40 V
5 eş2 ε =20 V
3R 1
R 2R
ε = 24+16
eş2 ε =20 V
1
I 2ε = 40 V
2
ε =20 V
ε =16 V eş3
4
3ε ε ε =30 V ε =10 V
2 3
ε =20 V
ε = 30-10 eş1
eş1
= 20 V
Buna göre I /I oranı nedir? Şekil I Şekil II
1 2
R=5 Ω
I
ε =40 V
eş2 ε = 40-20=20 V
eş
ε 20
I = eş = = 4 A
R 5
ε =20 V
eş3
NELER ÖĞRENDİK? ε =20 V
eş
Şekil III
Elinizde 9 adet 1.5 V’luk ka-
lem pil ve ampulü 4,5 V gerilimle
çalışan bir adet el feneri olduğu- Pillerin tükenmesinin en önemli nedeni oksitlenmedir. Oksitlen-
nu kabul ediniz. me, kimyasal reaksiyon sürecinde ortaya çıkan iyonların pil içindeki
El fenerinin en uzun süre pozitif yüklü elektrotların üzerine çözünmüş metal artıklar bırakma-
akım verebilmesi için 9 adet sıdır. Pilden çekilen akım arttıkça oksitlenme de artacağı için pilin
kalem pili birbirine nasıl bağ- ömrü kısalır. Dolayısıyla bir üretecin tükenme süresi üreteçten çe-
larsınız? kilen akım şiddetiyle ters orantılıdır. Üreteçten çekilen akım arttıkça
üretecin ömrü azalır.
Seri bağlı üreteçler devresinde devreden geçen akım şiddeti üre-
teç sayısı ile doğru orantılıdır. Üreteçlerin sayısı arttıkça çekilen akım
da artacağı için üreteçler daha kısa sürede tükenir. Paralel bağlı üre-
teçler devresinde ise üreteç sayısının artması devreden geçen akım
şiddetini değiştirmez. Paralel bağlı üreteçlerin sayısı arttıkça her bir
üreteçten çekilen akım da azalır. Bu da üreteçlerin daha uzun süre
akım vermesini sağlar. Bir üretecin ömrü ya da tükenme süresi aynı
zamanda üreteci oluşturan maddelerin yapısına da bağlıdır. Üreteç-
lerde kullanılan malzemenin kalitesi ve cinsi oksitlenmeyi etkileyerek
pilin ömrünü değiştirir.

42