Page 37 - Fen Lisesi Fizik 10 | 1.Ünite
P. 37
1. ÜNİTE ELEKTRİK VE MANYETİZMA
Görsel 1.45’te verilen elektrik MERAKLISINA
Y
devresinde direnci R olan lamba-
R nın ışık verebilmesi için I akımının
lamba üzerinden geçerek iç direnci
önemsiz üretecin eksi kutbuna ulaş-
ması gerekir. Bu durumda devrede
A X anahtarının kapatılması gerekir. X
V
anahtarı kapalı ve Y anahtarı açık du-
rumdayken lambadan I akımı geçe-
X
rek lambanın uçlarına bağlı voltmet-
ε
rede okunan değer V=I.R olur.
X anahtarının yanında Y anahtarı
da kapatılırsa lamba kısa devre olur.
Görsel 1.45: Elektrik devresi Görsel 1.46: Aydınlatmanın tarihsel gelişimi
Elektrik devrelerinde kullanılan lambaların parlaklığı lambanın gü- Lambanın gelişimine katkı ya-
cüyle doğru orantılıdır. Lambanın gücü aşağıdaki eşitliklerle bulunur. pan en önemli kişi Thomas Edi-
son’dur (Tamıs Edisın). Edison,
P = V.I = I.R = V 2 1879 yılında elektrik enerjisi ile çalı-
2
R şan ve ampul adını verdiği akkor fi-
Bir elektrik devresine özdeş olmayan yani dirençleri farklı birden lamanlı lambanın patentini almıştır.
fazla lamba bağlanırsa her lambanın gücü hesaplanarak parlaklıkları Edison akkor aydınlatma sistemini
karşılaştırılır. Ancak lambalar özdeş ise dirençleri eşit olacağından bulmakla kalmadı aynı zamanda
lambaların parlaklıkları, üzerinden geçen akım şiddetine ya da uçları akkor lambayı güvenli, pratik ve
arasındaki gerilime bakılarak karşılaştırılabilir. ekonomik duruma getiren aydın-
latma mekanizmasını da geliştirdi.
Edison’dan bugüne aydınlat-
ÖRNEK ma araçları oldukça değişmiş ve
Lamba, üreteç ve anah- gelişmiştir. Günümüzde çok düşük
tarlardan meydana gelen bir güçle çok yüksek şiddette bir
2 4 devrede tüm lambaların ışık verebilen led lambalar üretil-
ışık verebilmesi için hangi miştir.
anahtar ya da anahtarların İlk dönemlerde daha çok çev-
3 resini görüp tanıyabilme ve güven-
kapatılması gerekir?
V lik amacıyla kullanılan ışık günü-
1 (Üretecin iç direnci önem- müzde estetik, konfor ve reklam
sizdir.) gibi amaçlar için de kullanılmakta-
dır. Aydınlatmanın gereksiz yerde,
aşırı miktarda ve yanlış yönde kul-
lanımı ışık kirliliğine yol açar. Yara-
salar ve caretta carettalar (karetta
ÇÖZÜM karetta) gibi canlıların daha sağlıklı
Verilen devredeki tüm lam- koşullarda varlığını sürdürebilmesi
baların ışık vermesi için 2 ve 4 için gereksiz ve yanlış aydınlatma-
numaralı anahtarların kapatıl- dan kaçınılmalıdır.
ması gerekir. Son dönemde yapılan araştır-
Bu anahtarların kapatılması malar özellikle geceleri beyaz ışık
durumunda akımın izleyece- altında uzun süre kalan insanların
ği yol devre üzerinde kırmızı sağlığını olumsuz etkilediğini gös-
renkli çizgilerle gösterilmiştir. termektedir.
(Komisyon tarafından yazılmıştır.)
47
