Page 40 - Fen Lisesi Fizik 10 | 1.Ünite

1. ÜNİTE ELEKTRİK VE MANYETİZMA

BİLGİ 1.2.5. Elektrik Akımının Oluşturabileceği Tehli-
keler ve Önleme Yöntemleri
Elektrik enerjisi günümüzün vazgeçilmez enerji türlerinden biridir.
Ancak yaşantımızın her noktasında aktif olarak kullanılan elektrik,
dikkatli olunmazsa ciddi tehlikelere yol açabilir.
İçinden akım geçen bir iletken, vücudun açık herhangi bir nokta-
sıyla temas ederse elektrik çarpmasıyla karşı karşıya kalınır. Örneğin
yalın ayakla toprağa basarken bir taraftan da içinden akım geçen bir
iletkene dokunulursa elektrik akımı vücudumuzun üzerinden topra-
Görsel 1.47: Güvenli olmayan ğa geçer. Bu durumda vücudumuzda başta sinir sistemimiz olmak
çalışma şekli
üzere bazı yapılar zarar görebilir, bedene zarar veren elektriğin akım
Elektrik tesisatlarında herhangi şiddetidir. Ancak gerilimin yüksek olması da elektrik yükünün vü-
bir nedenle bir çalışma yapılacak- cutta daha derinlere itilmesine sebep olur. Bu da bedenin göreceği
sa mutlaka güvenlik önlemleri alın- zararı arttırır. Elektrik akımına kapılma durumunda bedenin göreceği
malıdır. Unutulmamalıdır ki elekt- zararın şiddetini belirleyen belli başlı faktörler şunlardır:
riğin şakası olmaz ve bu konuda • Akım şiddeti (0,1 A tehlikeli olabilir.)
en küçük bir ihmal ölümle sonuç- • Gerilim (40 volt öldürebilir.)
lanabilecek çok ciddi kazalara yol • Direnç (Nem ve terleme)
açabilir. Akım yolu (Kalp üzerinden geçmesi)
Elektrik hattında çalışmaya •
başlamadan önce yapılacak ilk iş • Temas süresi ve sıklığı
binanın ya da dairenin ana elekt- • Temas bölgesi (Yüzey küçüldükçe akım yoğunluğu artar.)
rik giriş panosunda tüm sigor- • Etkilenen sistem sayısı (Kardiyak nörolojik)
taları kapatarak elektrik akımını • Çevresel durumlar (Su içinde bulunmak vb. durumlar)
kesmektir. Buna rağmen kaçak
olabilir düşüncesiyle ellere yalıtkan Elektrik akımının verebileceği bir başka zarar da aşırı ısınma nedeniy-
malzemeden yapılmış eldiven ve le oluşabilecek yangın tehlikesidir. Elektrikli araçların soğutma sistemi
ayaklara kuru yalıtkan malzeme- olmadan uzun süreli çalıştırılmaları yanmaya sebep olabilir. Benzer
den yapılmış bot ya da ayakkabı
giyilmelidir. Kıvılcımın yol açacağı biçimde içinden akım geçen kabloların yanıcı maddelere yakın tutul-
hasara karşı da koruyucu gözlük ması durumunda da aynı tehlike geçerlidir. Kısa devre durumlarında
kullanılmalıdır. oluşan elektrik arkları (kıvılcımlar) yangına sebep olabilir.
Görsel 1.47’de görüldüğü gibi Ev ve iş yerlerinde elektrik akımından kaynaklanan tehlikelerin en
tesisattaki kablolar kesinlikle çıp- aza indirilmesi için prizlere top-
lak elle hatta eldivenle bile tutul- raklama hattı çekilmelidir. Top-
mayıp mutlaka Görsel 1.48’deki raklama hattının bulunmadığı
gibi karga burun, pense vb. gibi Akıma kapılınmaz. ortamlarda elektrikli araçlarda
araçlar kullanılmalıdır. Tesisatta Kaçak akım “topraklama” kablolardaki yalıtıcı kaplamanın
üzerinden toprağa geçer.
elektrik olmadığından emin olmak incelmesi, kırılması veya soyul-
için öncelikle voltmetreyle ölçüm ması gibi herhangi bir sebeple
yapılmalıdır. Elektrik kaçağı veya Faz Nötr oluşan elektrik kaçağı, o araçla-
yıldırım tehlikesine karşı elektrik Toprak
hattı önceden topraklanmalıdır. rın bozulmasına neden olabilir.
Görsel 1.49’da görüldüğü gibi
elektrikli aletleri kullanan kişile-
Elektrik kaçağı
rin elektrik akımına kapılmasına
Akıma kapılınır.
Kaçak akım “insan bedeni” da yol açabilir. Bu tür kaçakların
üzerinden toprağa geçer.
yaşanmaması ve elektrik hattı-
nın yüksek gerilimle yüklenme-
sini önlemek için bina girişlerine
Faz Nötr
uygun sigorta sistemleri yerleş-
Faz: Elektrik akımının tirilmelidir.
geçtiği iletken tel.
Görsel 1.48: Güvenli çalışma şekli
Görsel 1.49: Topraksız prizde elektrik kaçağı

50