Page 39 - Fen Lisesi Fizik 10 | 3.Ünite

DALGALAR

Stroboskobun birinci yarığının içine dalganın K tepesi geldikten SIRA SİZDE
sonra ikinci yarığın içine L tepesi gelirse stroboskopta sürekli dalga
tepesi gözlenir ve dalgalar duruyormuş gibi görülür. Bu durumda ya- Su derinliği sabit olan bir dalga
rıkların periyodu T ile dalgaların periyodu T eşit olur. leğeninde oluşturulan periyodik
d
y
T y =T d doğrusal dalgalara dört yarıklı bir
n yarıklı stroboskobun bir tur dönme süresi yani periyodu T ölçü- stroboskop ile bakılıyor. Strobos-
koba dakikada 120 devir yaptırı-
s
lürse bir yarığın diğer yarığın yerine geçme süresi T aşağıdaki bağıntı lınca dalgalar duruyor gibi görü-
y
ile hesaplanır. nüyor.
= T s Dalgalar 60 cm/s hızla ya-
T y n yıldığına göre dalgaların dalga
Bu durumda dalgaların periyoduyla stroboskobun periyodu arası- boyu kaç cm’dir?
na aşağıdaki bağıntı yazılabilir.

= T s
T d n
Aynı zamanda periyod ile frekans arasındaki ilişkiden (T=1/f) yola
çıkarak dalgaların f frekansıyla stroboskobun f frekansı arasındaki
d
s
bağıntı da aşağıdaki gibi yazılır.
f = n.f s
d
Yukarıdaki bağıntı ile dalgaların frekansı stroboskop yardımıyla
hesaplanarak dalga boyları da ölçülürse su dalgalarının yayılma hızı
aşağıdaki bağıntıyla bulunur.
v = λ.f
d

ÖRNEK

Derinliği her yerinde aynı olan bir dalga leğeninde oluşturulan
dalgaların ardışık beş dalga tepesi arasındaki uzaklık 20 cm olarak
ölçülüyor. Bu dalgalara periyodu 2 s olan 8 yarıklı bir stroboskopla
bakıldığında dalgalar ilk kez duruyormuş gibi görünüyor.
Buna göre dalga leğeninde ilerleyen dalgaların yayılma
hızı kaç cm/s’dir?

ÇÖZÜM
Ardışık beş tepe arasında dört tam dalga vardır. Bu durumda
dört tam dalganın boyu 20 cm ise bir dalga boyu 5 cm olur.
(λ=5 cm)
Stroboskobun frekansı

1
= bağıntısından aşağıdaki gibi bulunur.
fs
T s
f = 1/2 = 0,5 s
-1
s
Dalgalar duruyormuş gibi göründüğünde
f = n.f olacağından dalgaların frekansı
d s
f = 8.(0,5) = 4 s olur.
-1
d
Yukarıda bulunan değerler v = λ.f dalga denkleminde yerine
d
konulursa dalgaların yayılma hızı aşağıdaki gibi bulunur.
v = λ.f = 5.4 = 20 cm/s
d

165