Page 40 - Fen Lisesi Fizik 10 | 3.Ünite

3. ÜNİTE

SIRA SİZDE ÖRNEK
Derinliği her yerinde aynı olan Derinliği sabit bir dalga leğeninde noktasal bir kaynak, iki sa-
bir dalga leğeninde oluşturulan niyede bir suya batıp çıkmaktadır. Oluşan dairesel dalgaların dal-
dairesel dalgalardan ardışık iki dal- ga boyu 12 cm’dir.
ganın yarıçapı 36 cm ve 60 cm’dir. Buna göre dalgaların sudaki yayılma hızı kaç cm/s’dir?
Bu dalgaların suda yayılma
hızı 72 cm/s olduğuna göre ÇÖZÜM
kaynağın periyodu kaç saniye-
dir? Kaynak iki saniyede bir dalga üretiyorsa bu durumda saniyede
1/2 dalga oluşuyor demektir. Bu da dalgaların frekansının 0,5 s
-1
olduğunu gösterir.
v = λ.f dalga denkleminde verilen değerler yerine konulursa
dalgaların yayılma hızı aşağıdaki gibi bulunur.
v = λ.f = 12.(0,5) = 6 cm/s

ÖRNEK

SIRA SİZDE Yandan görünüşü verilen dalga leğeninde K kaynağından
gönderilen f frekanslı doğrusal dalgalar, leğenin farklı derinlikteki
Yandan kesiti verilen dalga birinci, ikinci ve üçüncü bölgelerinden geçiyor.
leğeninde K kaynağından gönde- K
rilen f frekanslı doğrusal dalgalar,
leğenin farklı derinlikteki birinci,
ikinci ve üçüncü bölgelerinden I II III
geçmektedir.

Engel Su
K Engel
Su
1
2
3
I II Buna göre bu bölgelerdeki dalgaların sırasıyla v , v , v
III hızlarının; λ , λ , λ dalga boylarının ve f , f , f frekanslarının
1
2
3
büyüklük sıralaması nasıldır? 1 2 3
Engel Engel
Buna göre ÇÖZÜM
a) Dalgaların üstten görünü- Dalga leğenindeki bölgelerin derinlikleri h > h > h olduğuna
2
3
1
şünü çiziniz. göre su dalgaları derinde daha hızlı yayıldıklarından bu bölgeler-
b) Bu bölgelerdeki dalga- deki yayılma hızları v > v > v olarak sıralanır. Dalga boyu hızla
2
3
1
ların sırasıyla v , v , v orantılı olduğuna göre dalga boyları arasındaki ilişki λ > λ > λ
1
3
2
1
2
3
hızlarının; λ , λ , λ dalga olur. Frekans dalga kaynağına bağlı olduğundan dalgaların fre-
2
3
1
boylarının ve f , f , f fre- kansı, kaynağın frekansına eşittir.
3
1
2
kanslarının büyüklük sıra- Bu nedenle f = f = f = f olur.
laması nasıldır? 1 2 3
3.3.3. Doğrusal Su Dalgalarında Kırılma
Ortamları ayıran ara kesit yüzeyine ilerleme doğrultusuna dik
gelen doğrusal su dalgaları derin ortamdan sığ ortama geçtiğinde
dalgaların hızlarının azaldığını, dalga boylarının küçüldüğünü ancak
ilerleme doğrultularının değişmediğini öğrendiniz. Eğer periyodik
su dalgaları derin ve sığ ortamları birbirinden ayıran yüzeye 90°den
farklı bir açı ile gelirse ikinci ortama geçerken doğrultu değiştirir. Bu
olaya su dalgalarında kırılma denir.
166