Page 42 - Fen Lisesi Fizik 10 | 3.Ünite

3. ÜNİTE

NELER ÖĞRENDİK? Doğrusal dalgalar, sığ ortamdan derin ortama yüzeyin normaliyle
yine 0°den farklı bir açıyla gelirse derin ortama geçen kısmı hızlanır
Aşağıda verilen dalga leğeninin ve Görsel 3.43’teki gibi yüzeyin normalinden uzaklaşarak kırılır.
sığ ortamından gönderilen doğrusal
dalgalar görülmektedir.

v
d
v > v
λ derin sığ
d
λ > λ
N Derin
v derin sığ
s f = f
λ derin sığ
Sığ s
Derin
Sığ
Buna göre bu dalgaların derin
ortama geçtikten sonraki yayıl-
malarını şekil üzerinde çiziniz.
Görsel 3.43: Sığdan derine geçen su dalgalarının kırılması

3.4. SES DALGASI

Ses dalgalarının yayılabilmesi için maddesel ortama ihtiyaç var-
dır. Bu nedenle mekanik dalgalar grubunda yer alır. Titreşim doğ-
rultusu yayılma doğrultusuna paralel olduğu için ses dalgaları da
boyuna dalgalardır. Vurma, dokunma, üfleme gibi değişik yollarla
maddesel ortamda oluşturulan titreşim hareketi, çevresindeki mole-
küllere çarparak onlara kinetik enerji kazandırır. Kinetik enerji kaza-
nan her molekül de titreşerek çevresindeki diğer moleküllere çarpıp
zincirleme bir ses dalgası hareketinin oluşmasına neden olur. Görsel
3.44’teki gibi bir gitarın tellerine dokunulduğunda teller belli bir fre-
kansta titreşime başlar. Tellerin titreşimi çevresindeki hava atomları-
na enerji aktarır ve hava atomlarında sıkışma ve gevşeme şeklinde
periyodik basınç değişimine neden olur. Ses dalgaları, moleküllerin
titreşiminden meydana gelir ve katı, sıvı, gaz gibi uygun bir ortam
içerisinde bir yerden başka bir yere sıkışma ve gevşemeler şeklinde
ilerler. Dolayısıyla ses dalgaları, değişik noktalardaki basınç değişim-
leri olarak da adlandırılabilir.

Görsel 3.44: Gitar tellerinin titreşimi

168