Page 37 - Fen Lisesi Kimya 11 | 3. Ünite

SIVI ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK

Günlük hayatta gerçekleşen olay-
ların birçoğu osmotik basınçla ilgilidir
(Görsel 3.9). Bitkilerde suyun köklerden yu-
karıya taşınmasında osmotik basınç etkilidir.
Biyokimyacılar, hemoliz olarak adlandırılan
bir teknikle kandaki alyuvar içeriğini ölçme-
de osmotik basınçtan yararlanır. Ev yapımı
reçel ve marmelatların korunması, osmotik
basıncın uygulamalarından biridir.
Derişik çözelti Seyreltik çözelti Eşit derişimli çözelti
Donma noktası alçalması ve kaynama noktası yükselmesi gibi osmo- Görsel 3.9: Osmotik basınç (P)
tik basınç da çözeltideki madde türüne bağlı değildir. Osmotik basınç,
çözeltideki çözünmüş olan maddelerin molalitesi ile orantılıdır.
Yarı geçirgen zar ile ayrılmış iki farklı çözeltiden derişimi yüksek
olan çözeltiye hipertonik, derişimi düşük olan çözeltiye hipotonik, de-
rişimleri eşit olan çözeltilere de izotonik çözelti denir.
Hücre zarı yarı geçirgen bir zardır. Hücrelere suyun giriş ve çıkışı
osmoz olayı ile gerçekleşir. Hücre içi derişimi hücre dışından büyükse
hücre dışından içine su geçişi olur ve hücre şişer. Hücre içi derişimi
hücre dışından küçükse hücre içinden dışına su geçişi olur ve hücre
büzülür. Hücre içi ve dışı derişimi eşitse her iki tarafa eşit miktarda su
geçişi olur.

Ters Osmoz ve Ters Osmoz Yöntemiyle Su Arıtımı
Osmotik basınç, osmoz akışını durdurmak için gerekli basınçtır. Os-
motik basınçtan büyük bir basınç uygulandığında osmoz olayının tersi
gerçekleşerek çözücü, derişimi çok olan ortamdan derişimi az olan or-
tama geçer. Bu olaya ters osmoz denir (Görsel 3.10).

Görsel 3.10: Ters osmoz

201
KİMYA 11. SINIF