Page 18 - Fen Lisesi Kimya 9 | 3. Ünite

3.3.4. Kovalent Bağlı Bileşiklerin Sistematik
Adlandırılması

Kovalent bağlı bileşikler ametal-ametal, yarı metal-ametal arasında olu-
şan bileşiklerdir. Bu kovalent bağlı bileşikleri adlandırabilmek için önemli
ametallerin ve yarı metallerin bilinmesi gerekir.
Bazı ametaller: H, C, N, O, F, Cl, Br, I, S, P
Bazı yarı metaller: B, Si, As, Ge
Kovalent bağlı bileşiklerin sistematik adlandırma kuralları:
■ I. elementin sayısının latince okunuşu + elementin adı + II. elementin
sayısının latince okunuşu + II. elementin adı + ür eki
■ I. elementin sayı ön eki, bir ise okunmaz. Örneğin CO karbon dioksit
2
■ Oksijen I. element ise “oksijen” olarak, II. element ise “oksit” olarak
okunur.
BİLGİ KUTUSU
■ Kükürt I. element ise “kükürt” olarak, II. element ise “sülfür” olarak okunur.
NH bileşiğinin sistematik ■ Elementlerin sayı ön eklerinin okunuşu Latincedir (Tablo 3.6).
3
adı trihidrojen mononitrür,
Tablo 3.6: Sayıların Latince Adları
PH bileşiğinin sistematik
3
adı trihidrojen monofosfür- Sayı Latince Sayı Ön Eki Sayı Latince Sayı Ön Eki
dür. 1 mono 6 hekza
Birinci elementlerdeki azot
2 di 7 hepta
ve fosfor -3, hidrojen ise
+1 yükseltgenme sayısına 3 tri 8 okta
sahiptir. Bileşikler adlan- 4 tetra 9 nona
dırılırken önce + yükselt-
5 penta 10 deka
genme sayısına sahip ele-
mentin adı okunur. CCl bileşiğinde I. element karbonun sayı ön eki bir olduğu için “mono”
4
ön eki okunmaz. II. element klorun sayı ön eki dört latince “tetra” olarak
okunur. Bileşiğin sistematik adı “Karbon tetraklorür”dür.
H O: Dihidrojen monoksit NO: Azot monoksit
BİLGİ KUTUSU 2
NO : Azot dioksit PCI : Fosfor triklorür
2 3
Hidrojenin asitli bileşikleri NH : Trihidrojen mononitrür NF : Azot triflorür
3 3
okunurken sayı ön ekleri be-
Örnek
lirtilmez. Örneğin;
HF: Hidrojen florür Aşağıda formülleri verilen kovalent bileşiklerin sistematik adlarını
HCI: Hidrojen klorür yazınız. CF , CO, CO , N O , SCl , B O , PCI , NBr
4 2 2 5 2 2 3 5 3
H S: Hidrojen sülfür olarak
2
okunur. Çözüm

CF : Karbon tetraflorür B O : Dibor trioksit
4 2 3
BİLGİ KUTUSU CO : Karbon monoksit N O : Diazot pentaoksit
2 5
Bazı yaygın kullanılan asit- CO 2 : Karbon dioksit NBr 3 : Azot tribromür
lerin sistematik adları.
SCl : Kükürt diklorür PCl : Fosfor pentaklorür
2 5
H SO : Sülfürik asit
2 4
HNO : Nitrik asit 3.3. Alıştırma
3
Aşağıdaki kovalent bağlı bileşiklerin sistematik adlarını ve formül-
lerini yazınız.

a) SO : ç) Fosfor triklorür :
2
b) SI : d) Diazot trioksit :
6
c) Cl O : e) Oksijen diflorür :
2 7

120