Page 6 - Fen Lisesi Kimya 9 | 3. Ünite

3 . GÜÇLÜ ETKİLEŞİMLER

BÖLÜM

■ Güçlü etkileşimler hangi kimyasal türler arasında kurulur?
■ Güçlü etkileşimler maddenin hangi özelliklerini etkiler?

Güçlü etkileşimler atomlar arasında kurulur. Güçlü etkileşim kuruldu-
ğunda moleküller, iyonik bileşikler ve metalik kristaller oluşur. Güçlü etki-
leşimler iyonik, kovalent ve metalik bağ olarak üç sınıfa ayrılır.

3.3.1. İyonik Bağın Oluşumu ve İyonlar Arası
Elektrostatik Etkileşimler

İyonik bağ güçlü bir etkileşim türüdür. Metal ile ametal atomları arasın-
da elektron alışverişi sonucu oluşan elektrostatik çekim kuvveti ile iyonik
bağ oluşur. Metallerin birinci iyonlaşma enerjileri küçük olduğu için metal-
lerden elektron koparmak kolaydır. Ametallerin elektron ilgileri genellikle
yüksektir. Bu nedenle ametaller kolay elektron alabilir. Metal ile ametal
arasında iyonik bağ oluşurken metaller elektron vererek pozitif (+) yüklü
katyon oluşturur. Ametaller ise elektron alarak negatif (−) yüklü anyon
oluşturur. Pozitif (+) ve negatif (−) yüklü iyonlar arasında oluşan bu elekt-
rostatik çekim kuvvetlerine iyonik bağ denir (Şekil 3.3).
Şekil 3.3: NaCl iyonik bileşiğin- Güçlü etkileşimleri açıklayabilmek için atomların katman elektron da-
de görülen elektrostatik çekim ğılımı ve Lewis elektron nokta yapılarından yararlanılır.
kuvveti

a) Atomların ve İyonların Lewis Elektron Nokta Yapıları

Atomların Lewis yapıları; çekirdeği ve iç katman elektronlarını gös-
teren bir sembol, dış katman elektronlarını gösteren noktalardan oluşur.
Atomun değerlik elektronlarının atomun sembolü etrafında noktalarla
gösterilmesine Lewis elektron nokta yapısı denir. Elektron nokta yapısı
Gilbert Newton Lewis (Cilbırt Nivtın Luis) tarafından geliştirilmiştir (Resim
3.2).
Elektron nokta yapısı gösterilirken şunlara dikkat edilir
■ Katman elektron dağılımı yapılır.
■ Değerlik elektron sayısı tespit edilir.
■ Atomun sembolü etrafına değerlik elektron sayısınca nokta yerleştirilir.
Resim 3.2: Nobel ödüllü Gilbert
Newton Lewis (Temsilî) ■ Bu noktalar atomun sembolü etrafına sırayla birer birer yerleştirilir.
Bazı atomların Lewis elektron - nokta yapısı aşağıda belirtilmiştir.
Li atomun Lewis elektron - nokta yapısı
3
Katman elektron dağılımı ile değerlik elektron sayısı bulunur.
BİLGİ KUTUSU Li 2 ) 1) değerlik elektron sayısı 1
3
Atomun Lewis elektron nok- Lewis formülü: Li•
ta yapısında bir atomun et-
rafına sekizden fazla nokta
C atomun Lewis elektron nokta yapısı
yazılamaz. 6
Katman elektron dağılımı ile değerlik elektron sayısı bulunur.
C 2 ) 4 ) değerlik elektron sayısı 4
6

Lewis formülü: C

108