Page 10 - Fen Lisesi Kimya 9 | 3. Ünite

■ İyonik bileşikler oda koşullarında katı hâlde bulunur.
■ İyonik bileşiklerin çoğu tuzdur.
■ İyonik katılar sert ve kırılgandır. İyonik kristaller sıkıştırıldığında aynı
yüklü iyonlar birbirini iter bu itme sonucunda kristal yapı bozulur.
■ İyonik bağı güçlü olan iyonik katıların erime noktaları yüksektir. İyonik
BİLGİ KUTUSU
bağın sağlamlığı:
a) İyon yüklerinin büyüklüğü ile doğru orantılıdır.
İyonik bileşikler serbest iyon
hareketi ile elektriği iletir. b) İyonlar arası uzaklık (iyon yarıçapıyla) ters orantılıdır.
Katı hâlde iyonları serbest Tablo 3.2: Bazı İyonik Bileşiklerin Erime Noktaları ve İyonların Yarıçapları
olmadığı için elektriği ilet- 0
Bileşik Erime Noktası ( C) İyon Yarıçap (pm)
mez. Sıvı hâlde ve sulu çö-
NaF 993 Na + 95
zeltilerinde serbest iyonlar
içerdikleri için elektriği iletir. NaCl 801 Mg 2+ 65
MgO 2852 Ca 2+ 99
CaO 2614 O 2− 140
−
MgCl 714 F 136
2
Cl − 181
NaF’ün erime noktasının NaCl’ün erime noktasından büyük olmasının
nedeni NaF’ün iyonik bağ sağlamlığının daha güçlü olmasıdır. Bu iki bile-
−
şiğin katyonları aynı, anyonlarının iyon yükleri eşittir. F ’nun iyon yarıçapı
−
Cl ’nun iyon yarıçapından daha küçük olmasından dolayı NaF’de iyonlar
arası elektrostatik çekim kuvvetleri NaCl’den daha fazladır. Bu nedenle
NaF’ün erime noktası ve iyonik bağ sağlamlığı NaCl’den daha büyüktür
(Tablo 3.2).
MgO ile MgCl ’ün erime noktaları karşılaştırıldığında; MgO’in erime
2
noktasının MgCl ’den büyük olduğu görülür. Bunun nedeni iki bileşiğin
2
2 +
katyonları (Mg ) aynı, anyonların iyon yükleri ve iyon yarıçaplarının farklı
olmasıdır. Oksijenin; iyon yükü klorun iyon yükünden büyük, iyon yarıçapı
ise küçüktür (Şekil 3.6).
−
2−

İyon yarıçapı r 2− < r − ve iyon yükü O > Cl olduğundan iyonik
O CI
bağ sağlamlığı MgO > NaCl’dir. Buna bağlı olarak da erime noktaları
MgO > NaCl’dür.
İyonik bileşiklerde metal ve ametal atomları arasındaki elektronega-
tiflik farkı arttıkça iyonik karakter artar. Periyodik cetvelde periyotlarda
soldan sağa elektronegatiflik artarken gruplarda yukarıdan aşağıya elekt-
ronegatiflik azalır. Bu nedenle metalin periyot numarası ve ametalin grup
numarası arttıkça oluşan bileşiğin iyonik karakteri artar (Şekil 3.7).

Şekil 3.7: Periyodik cetvelde iyonik karakter artışı
Şekil 3.6: İyon yarıçapları

ç) Bilişim Teknolojilerinden (Animasyon, Simülasyon, Video vb.)
Yararlanılarak İyonik Bileşiklerin Yapısal Birimlerinin Gösterimi
Bilişim teknolojilerinden yararlanarak iyonik bileşiklerin yapısal birim-
lerinin tanıtımını yapınız.İlgili görsellere Millî Eğitim Bakanlığına bağlı
Eğitim Bilişim Ağı (eba.gov.tr) adresinden ulaşılabilir.

112