Page 32 - Fizik 9 | 3.Ünite

Cisme etki eden aynı yön ve doğrultudaki kuvvetlerin bileşkesi
Şekil 3.2.2’deki gibi uygulanan kuvvetlerle aynı yön ve doğrultuda
olur. Büyüklüğü ise iki kuvvetin büyüklüğünün toplamı kadardır. Yol-
da kalmış bir arabayı tek kişi hareket ettirmekte zorlanabilir. Arabayı
birkaç kişi aynı anda itmeye başlayınca araba daha kolay hareket
eder. Bir araba çekicisi ise arabayı tek bir kuvvet uygulayarak çeker.
Araba çekicisi tıpkı bileşke kuvvet gibidir, bu kişilerin uyguladığı kuv-
vetin etkisini tek başına gösterir.

R = F 1 +
F1 F2 F 2
R=F +F
1 2
Şekil 3.2.2: Aynı yön ve doğrultudaki kuvvetlerin bileşkesi

Zıt yönde ve aynı doğrultudaki kuvvetlerin bileşkesi ise Şe-
kil 3.2.3’teki gibi kuvvetlerle aynı doğrultuda olur. Bileşke kuvvetin
yönü, büyük olan kuvvetin yönündedir. Bileşke kuvvetin büyüklüğü
ise kuvvetlerin büyüklüklerinin birbirinden çıkartılması ile bulunur.

F >F ise
F1 F2 2 1 R = F 1 + F 2
R=F -F
2 1
Şekil 3.2.3: Zıt yönlü ve aynı doğrultudaki kuvvetlerin bileşkesi

örnek soru çözüm
Şekildeki cisme aynı doğrultuda üç kuvvet etki Bileşke kuvvetin büyüklüğü aynı yönlü kuvvet-
etmektedir. lerin büyüklüklerinin toplanması ve zıt yönlü
kuvvetlerin büyüklüklerinin çıkartılması ile
bulunur. R, bileşke kuvvetin büyüklüğü olmak
F 2 = 15N F1 = 40N üzere,
R=F -(F +F )
1 2 3
R=40-(15+12)
F 3 = 1 N2 R=13 N
bulunur. F kuvvetinin büyüklüğü, F ve F
1 2 3
kuvvetlerinin büyüklüklerinin toplamından daha
Buna göre bileşke kuvvetin yönünü ve büyük-
fazla olduğu için bileşke kuvvet F kuvveti ile
lüğü nedir? 1
aynı yöndedir.
R=13 N

SIRA SİZDE 20

125, 140, 260 ve 280 newtonlık kuvvet uygulayabilen dört arkadaş ikili gruplar oluşturup
halat çekme oyunu oynuyor. Oluşturulabilecek ikili grupları göz önünde bulundurarak en
büyük ve en küçük bileşke kuvvetin kaç N olduğunu bulunuz.

136 HAREKET VE KUVVET HAREKET VE KUVVET