Page 10 - Kimya 10 - Elazig

2. ÜNITE: KARIŞIMLAR

Diğer taraftan polar yapılı su molekülleri arasında hidrojen bağı, apolar
yapılı CCl molekülleri arasında ise London kuvvetleri görülür. H O
2
4
ile CCl karıştırıldığında H O ile CCl molekülleri arasında oluşacak
4
2
4
dipol-indüklenmiş dipol etkileşimi, su molekülleri arasındaki hidrojen
bağlarından zayıf olduğu için çözünme gerçekleşmez ve çözelti oluş-
maz. Naftalin, zeytinyağı ve iyot gibi maddeler de suda çözünmez ve
çözelti oluşturmaz.
Billi Kutusu İyonik Çözünme: Yemeklere lezzet katan tuz (NaCl), sodyum ve klor
Iyon içeren çözeltiler elektriği elementleri arasındaki elektron alışverişiyle oluşan iyonik bir bileşiktir.

–
+
iletir, moleküler çözünen mad- Suda çok iyi çözünen bu bileşiğin yapısında Na ve Cl iyonları bulunur.
delerin oluşturduğu çözeltiler Bu iyonlar arasında elektrostatik çekim kuvveti görülür. H O bileşiği
2
iyon içermediğinden elektriği kovalent yapılı polar moleküllerden oluştuğundan d+ (kısmi pozitif) ve
iletmez. d- (kısmi negatif) kutuplar içerir. Tuz ve su karıştırıldığında su mole-
–
küllerinin d+ ucu ile tuzdaki Cl iyonları ve suyun d- ucu ile tuzdaki Na +
V Video Billi iyonları arasında iyon-dipol etkileşimleri oluşur (Şekil 2.6).

δ + δ + δ + δ + δ −
δ − δ + δ + δ − δ + δ − δ + δ +
δ + δ − δ + δ + δ −
δ + δ − + δ − δ + δ +
Iyonik Bileşiklerin Suda δ + δ − δ − δ + Sodyum �yonu δ + δ −
Çözünmesi δ + δ − δ + δ + δ − δ + δ + δ − δ +
δ + δ + δ + δ +
δ +
δ + δ −
δ − δ + δ − δ + δ + δ − δ +
δ − δ + δ + δ + δ + δ +
δ + δ + δ − δ − δ +
δ − δ +
δ + – Klor �yonu
δ + δ − δ − δ + δ + δ − δ +
δ + δ + δ + δ δ +
−
δ − δ + δ + δ +
δ − δ +
H
O
δ − δ + δ −
H
δ + δ + δ + δ − δ + δ +
Şekil 2.6: NaCl bileşiğinin suda çözünmesi
Yukarıda görüldüğü gibi çözücü ve çözünen madde arasındaki etki-
+
leşim güçlü olduğundan su molekülleri tarafından etrafı çevrilen Na
–
ve Cl iyonları birbirinden uzaklaşır ve çözünme olayı gerçekleşir
(Şekil 2.6).
Molekül Polarlığı ve Hidrojen Bağının Çözünmeye Etkisi

Billi Kutusu Çözünme olayında moleküllerin yapısal olarak birbirine benzerliği ve
Hidratlaşma olayı ekzotermik- birbiriyle hidrojen bağı oluşturabilmesi önemlidir. Genellikle polar yapılı
tir ve enerji açığa çıkarır. Bu maddeler polar çözücüde iyi çözünürken apolar yapılı maddeler apolar
enerji, iyonik bileşikteki iyonlar çözücüde iyi çözünür. Bu durum “Benzer benzeri çözer.” cümlesiyle
arası etkileşimi yenmek için özetlenebilir. Buradaki yapısal benzerlik molekülün polarlığı ya da apo-
gerekli enerjiden ne kadar fazla larlığıdır. Polar moleküllerde bulunan d+ ve d- kutuplar, apolar mole-
ise çözünme o kadar fazla olur. küllerde bulunmaz. Polar bir molekül olan su, kendisi gibi polar olan
HCl, H S, CH Cl gibi bileşikleri iyi çözer. Çözünme sırasında polar olan
2
3
çözücü ve çözünen moleküllerindeki d+ ve d- uçlar arasındaki etkileşim
dipol-dipol etkileşimidir ve çözünmenin gerçekleşmesini sağlar.

88 10. SINIF KIMYA