Page 42 - Kimya 12 | 3.Ünite

3. ÜNITE: ORGANIK BILEŞIKLER

3.4.1. Eterlerin Genel Özellikleri ve Sınıflandırılması

Eter denildiğinde genellikle tıpta anestezik olarak kullanılan dietileter
akla gelir. Oysa dietileter, eterler diye bilinen organik bileşikler grubu-
nun üyelerinden sadece biridir. Genel formülleri C H 2n+2 O olan eterler,
n
bir oksijen molekülüne iki radikal grubun (R–) bağlı olduğu bileşiklerdir.
Eterler, su molekülündeki 2 hidrojen atomunun aynı ya da farklı iki radi-
kal grupla yer değiştirmesi sonucu oluşan bileşiklerdir. Bu bileşikler bir
kez alkillenmiş alkol veya iki kez alkillenmiş su olarak da düşünülebilir.

H–O–H R–O–H R–O–R
Su Alkol Eter

O O O
H 104,5 o H CH 109,5 o H CH 110 o CH
3 3 3
Alifatik, aromatik ya da her iki yapıda olabilen eterler, genel olarak
R–O–R ya da R–O–R şeklinde gösterilebilir. Eterler, R ile R aynı
ꞌ
ꞌ
ꞌ
ise simetrik (basit) eter; R ve R birbirinden farklı ise asimetrik (karışık)
eterler olarak adlandırılır. Eterlerin sınıflandırılması aşağıda gösteril-
miştir (Şekil 3.3).
ETERLER

Simetrik Eterler Asimetrik Eterler
(Basit Eterler) (Karışık Eterler)
R = R ꞌ R ≠ R ꞌ
(R–O–R) (R–O–R) ꞌ
ꞌ
Şekil 3.3: Eterlerin sınıflandırılması
Simetrik ve asimetrik eterlere aşağıdaki örnekler verilebilir.

CH –O–CH 3 CH –CH –O–CH –CH 3 O
3
2
3
2
S�metr�k eter S�metr�k eter S�metr�k eter
CH –CH –O–CH CH CH–O–CH O–CH
3 2 3 2 3 3
As�metr�k eter As�metr�k eter As�metr�k eter
Eterlerin Adlandırılması
Alkoks� R–O– Eterlerin sistematik adlandırılması pek kullanılmadığından eterler

adlandırılırken genellikle oksijene bağlı alkil ya da aril gruplarının adı
Metoks� CH –O–
3 alfabetik sırayla yazılır ve sonuna eter sözcüğü getirilir. Ancak büyük
molekül yapılı eterler ve birden fazla eter bağı içeren bileşiklerin adlan-
Etoks� C H –O– dırılmasında IUPAC adlarının kullanılması gerekir. Bu adlandırmada
2 5
aşağıdaki kurallar uygulanır.
Propoks� C H –O–
3 7 1. IUPAC adlandırmasında oksijene bağlı en uzun karbon zinciri
seçilerek numaralandırılır.
İzopropoks� CH –CH–O–
3
CH 2. Karbonlara numara verilirken alkoksi (RO–) grubuna yakın uçtan
3 başlanır.

168 12. SINIF KIMYA