Page 44 - Kimya 12 | 3.Ünite

3. ÜNITE: ORGANIK BILEŞIKLER

Eterlerin Fiziksel Özellikleri

Eterler, yapısındaki oksijen atomunun iki farklı karbon atomuna bağlı
olmasından dolayı alkollerden farklı özellikler gösterir. Eterlerin bazı
fiziksel özellikleri şunlardır:

• Eterlerin molekül geometrileri su ve alkol bileşikleri gibi açısaldır.

• Eterler renksizdir ve kendilerine özgü kokuları vardır.
• Polar yapılı bileşiklerdir.
• Yoğunlukları genellikle suyun yoğunluğundan küçüktür.

• Eter molekülleri arasında hidrojen bağı yoktur. Ancak eter molekü-
R H lündeki oksijen atomunun ortaklanmamış elektron çiftiyle su mole-
O δ- O δ- külündeki hidrojen atomu arasında moleküller arası hidrojen bağı
R H δ+ oluşur. Bu nedenle suda çözünür.

H�drojen bağı Eterlerin yapısındaki oksijen atomuna bağlı bir hidrojen atomu olmadı-
ğından eter molekülleri arasında hidrojen bağı oluşmaz. Bu nedenle
eterlerin kaynama noktaları, aynı sayıda karbon atomu içeren alkoller-
o
den daha düşüktür. Örneğin etil alkolün kaynama noktası 78,3 C, mol
o
kütlesi daha fazla olan dietileterin kaynama noktası 34,6 C’dir. Ancak
eter molekülleri, alkollerle hidrojen bağı oluşturabildiğinden alkoller ve
eterler birbiri içerisinde çözünür. dimetil eter gibi düşük mol kütleli eter-
ler suda daha fazla çözünürken karbon sayısı fazla olan dietil eter suda
az çözünür. Bazı alkol ve eterlerin fiziksel özellikleri aşağıda verilmiştir.
(Tablo 3.8).

T a b l o 3 . 8 : Bazı Alkol ve Eterlerin Fiziksel Özelliklerinin Karşılaştırılması
Bileşiğin o M Sudaki özünürlükleri
A
3
Adı Formülü KN ( C) (g/mol) (g/100 cm su)
1-Bütanol CH –CH –CH –CH –OH 118 74 8,3
2
2
2
3
dietileter CH –CH –O–CH –CH 3 34,6 74 8
3
2
2
Etanol CH –CH –OH 78,3 46 Her oranda
3
2
dimetileter CH –O–CH 3 -24 46 71
3
Eterlerin özücü Özellikleri
Eterler; seyreltik asitler, bazlar ve sık kullanılan yükseltgen ve indirgen-
lerle genellikle tepkime vermez. Çünkü yapısında bulunan C–O bağı
kolay kopmaz. Bu nedenle eterler kimyasal tepkimelere karşı oldukça
ilgisiz (inert) bileşiklerdir. Organik reaksiyonlarda çözücünün reaksi-
yona katılmaması önemlidir. Polarlığının az olması nedeniyle eterler,
organik maddeler için iyi bir çözücüdür.

Eterler, organik bileşiklerin özütlenmesinde de kullanılır. Özellikle dietil
eter bu işlem için çok elverişlidir (Görsel 3.9). düşük kaynama noktası-
na sahip oluşu, özütten kolaylıkla uzaklaştırılabilmesini ve damıtılarak
kolaylıkla geri elde edilmesini sağlar. Bununla birlikte eterler, yanıcılığı
yüksek olan bileşiklerdir. Bu nedenle laboratuvarda eterle çalışılıyor-
Görsel 3.9: dietil eterin top çubuk
modeli sa yakınında bek alevi olmamalıdır. Ayrıca eterler laboratuvarlarda

170 12. SINIF KIMYA