Page 9 - Kimya 12 | 3.Ünite

 1. BÖLÜM: HIdROKARBONLAR

Ana zincirin 2. karbonuna 2 tane metil grubu bağlı hidrokarbonlar, alka-
nın adının önüne neo- eki getirilerek adlandırılır.

Alkanların özel adlandırılmaları yapılırken n-, izo- ve neo- ön eklerin-
den sonra moleküldeki toplam karbon sayısına karşılık gelen alkanın
adı yazılır.

CH 3
CH –CH –CH –CH –CH 3 CH –CH–CH –CH 3 CH –C–CH 3
2
2
3
2
3
2
3
CH 3 CH 3
n-Pentan İzopentan Neopentan
Alkillerin, alkanlardan bir hidrojen atomunun eksilmesiyle oluştuğu
yukarıda belirtilmişti. Alkillerin ilk beş üyesinin adı Tablo 3.4’te verilmiş-
tir. Karbon sayısı 1 ve 2 olan alkanlardan hidrojen koparılması sadece
bir şekilde gerçekleşir. Bu nedenle 1 ve 2 karbonlu alkillerin tek bir şekli
vardır: –CH (metil) ve –CH –CH (etil).
2
3
3
Karbon atomuna sadece başka bir karbon atomu bağlıysa karbon ato-
muna primer (birin cil) karbon atomu, karbon atomuna iki ayrı karbon
atomu bağlıysa karbon atomuna sekonder (ikincil) karbon atomu,
karbon atomuna üç ayrı karbon atomu bağlıysa karbon atomuna ter-
siyer (üçüncül) karbon atomu denir.

o
o
o
Pr�mer (1 ) Ters�yer (3 ) Sekonder (2 )
C atomu C atomu C atomu
CH 3
CH –CH–CH –CH 3
3
2
o
o
o
Pr�mer (1 ) Ters�yer (3 ) Sekonder (2 )
H atomu H atomu H atomu
Bir alkanın hidrojen atomları, bağlı oldukları karbon atomları esas
alınarak sınıflandırılır. Birincil karbon atomuna bağlı hidrojen atomu
o
birincil (1 ) hidrojen atomudur. Ikincil karbon atomuna bağlı hidrojen
o
ikincil (2 ) hidrojen atomu ve üçüncül karbon atomuna bağlı hidrojen
o
ise üçüncül (3 ) hidrojen atomudur.
Karbon sayısı 3 ve daha fazla olan alkanlardan hidrojen eksilmesi
birden fazla şekilde gerçekleşebilir. Ayrılan hidrojenin türüne göre alkil
grupları primer, sekonder ve tersiyer olarak sınıflandırılır.

Primer karbon atomundan hidrojen eksilirse primer alkil, sekonder
karbon atomundan hidrojen eksilirse sekonder alkil ve tersiyer karbon
atomundan hidrojen eksilirse tersiyer alkil grupları oluşur.

C H (propan) bileşiğinin yaygın alkil türevleri aşağıda verilmiştir.
3
8
CH –CH –CH – CH –CH–CH 3
3
2
2
3
n-Prop�l İzoprop�l
(pr�mer Prop�l) (sekonder Prop�l)

12. SINIF KIMYA 135