Page 165 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE

FELSEFE 4 TEST
Felsefi Metin Analizi A

1. Gazâlî El-münkız mine'd-dalâl adlı eserinde akla dair 3. F. Bacon'a göre insan, bilgisi ölçüsünde doğanın hâki-
şüphesini, duyuların dilinden şu sözlerle açıklar: “Aklî mi ve yorumlayıcısıdır. Ona göre kendisini fiziksel ve
bilgilere nasıl güvenebilirsin. Hâlbuki bundan önce zihinsel açıdan geliştirip rahat bir biçimde yaşayabil-
duyu organlarına güveniyordun. Akıl hâkimi geldi, bi- mesi için insanın alet ve mantığa ihtiyacı vardır. Çünkü
zim yanılabileceğimizi söyleyip, bizi yalanladı. Eğer alet olmadan fiziki güç ve mantık olmadan zihin doğaya
akıl olmasaydı, sen devâmlı olarak ve ısrârla bizi tasdîk uyum sağlayamaz. Oysa Rönesans’a kadar kullanılmış
edecektin. Şimdi muhtemeldir ki, aklın da ötesinde bir olan tümdengelim yöntemi bu uyumu sağlayamamış,
başka hâkim vardır. O ortaya çıkarsa, aklın duyu organ- insanın doğaya hâkim olmasını gerçekleştirememiş ve
larını yalanladığı gibi, o da aklın yanıldığını söyler. Aklın rahat bir biçimde yaşamasına engel olmuştur. Gerçeği
yanıldığını söyleyecek böyle bir hâkimi bilmemen, onun araştırmaktan ziyade kökleşmiş hataları onaylayan ve
yok olduğunu göstermez.” kuvvetlendiren bu mantığın aksine tümevarım yöntemini
kullanmalı ve duyumlarla başlayan süreci genellemelerle
Gazâlî’nin bu görüşünden hareketle aşağıdakiler- sonlandırmalıdır.
den hangisine ulaşılabilir?
Metinden yola çıktığımızda hangi seçenekte Bacon'ın
A) Aklın bilgisinin yanılmazlığını, ürünü olan düşünceler
görüşüyle örtüşmeyen ifade yer almaktadır?
gösterir.
A) Bilgi insan hayatı için önemli bir güçtür.
B) Gerçeğin varoluşu onun bilgisine sahip olmamızdan
bağımsızdır. B) Bilim genellemelerden yola çıkmalıdır.
C) Gerçek hem duyusal olarak algılanabilir hem de C) Dedüksiyon yöntemi bir kenara bırakılmalıdır.
akılla kavranabilir.
D) Tabiata uyum için insan kendisini geliştirmelidir.
D) Akli bilgiler bilimsel olanın bilgisine ulaşabilmesi E) İnsan doğru bilgiye endüksiyon yöntemiyle ulaşır.
nedeniyle üstündür.

E) Doğruya ulaşmak için duyulara ve duyuları denetleyen
akla ihtiyaç vardır.

2. “Her tekil nesne var olmak, belli ve kesin bir yasaya göre
davranmak bakımından zorunlu olarak dış bir neden ta-
rafından belirlenmiştir. Havaya atılan bir taşı düşünelim.
Şimdi hareketine devam ederken taşın bu hareketini sür-
dürmek için mümkün olan her çabayı yaptığını bildiğini 4. Tanrısal öz ya da ruh, nesnelerde barınan bir sanatçı gibi-
ve düşündüğünü tasavvur ediniz. Bu taş hiç şüphesiz dir. Bu ruh nesnelerin hem idesi hem de yaratıcı gücüdür.
sadece kendi çabasının bilincinde olduğu için (…) özgür Her nesne bu ruh ile birlikte nefes alır. Bu sebeple onun
olduğuna inanacaktır (...) Bütün insanların sahip olmakla farkında olmaması mümkün değildir. Nasıl ki bir sanatçı
övündükleri ve aslında sadece onların kendi arzularının birbirinden farklı onlarca sanat eseri ortaya koyarken ken-
bilincinde olmalarından, bu arzuları belirleyen nedenleri dinden bir şey kaybetmezse tanrısal öz de sonsuz çokluk
bilmemelerinden kaynaklanan insan özgürlüğü işte böy- içinde değişmeden ve hiç eksilmeden kalır. Değişen sa-
le bir şeydir. Böylece bir çocuk özgür olarak sütü arzu dece dış gerçekliktir.
ettiğini zanneder.”
Bu parçada;
B. Spinoza'nın Etika adlı eserinden alınan bu parça-
I. Değişmeyen tek şeyin değişim olması
da anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
II. Doğa ile Tanrı'nın bir ve özdeş olması
A) İnsan ahlaki eylemlerinde özgürdür.
III. Tanrı’yı bilmede insanın çaresiz olması
B) Doğadaki nedenselliğin kaynağı özgürlüktür.
düşüncelerinden hangisine karşı çıkılmaktadır?
C) Özgür irade bir yanılsamadan ibarettir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) İnsan eylemleriyle kendi özünü oluşturur.
E) Rastlantısallık doğanın işleyişinin bir sonucudur. D) I ve II E) I ve III

163
162 163