Page 165 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE

FELSEFE 4 TEST
Felsefi Metin Analizi A

1. Gazâlî El-münkız mine'd-dalâl adlı eserinde akla dair 3. F. Bacon'a göre insan bilgisi ölçüsünde doğanın hâkimi
şüphesini, duyuların dilinden şu sözlerle açıklar: “Aklî ve yorumlayıcısıdır. Ona göre kendisini fiziksel ve zi-
ilmlere nasıl güvenebilirsin. Hâlbuki bundan önce duyu hinsel açıdan geliştirip rahat bir biçimde yaşayabilmesi
organlarına güveniyordun. Akıl hâkimi geldi, bizim ya- için insanın alet ve mantığa ihtiyacı vardır. Çünkü alet
nılabileceğimizi söyleyip, bizi yalanladı. Eğer akıl olma- olmadan fiziki güç ve mantık olmadan zihin doğaya
saydı, sen devâmlı olarak ve ısrârla bizi tasdîk edecek- uyum sağlayamaz. Oysa Rönesans’a kadar kullanılmış
tin. Şimdi muhtemeldir ki, aklın da ötesinde bir başka olan tümdengelim yöntemi bu uyumu sağlayamamış,
hâkim vardır. O ortaya çıkarsa, aklın duyu organlarını insanın doğaya hâkim olmasını gerçekleştirememiş ve
yalanladığı gibi, o da aklın yanıldığını söyler. Aklın ya- rahat bir biçimde yaşamasına engel olmuştur. Gerçeği
nıldığını söyleyecek böyle bir hâkimi bilmemen, onun araştırmaktan ziyade kökleşmiş hataları onaylayan ve
yok olduğunu göstermez.” kuvvetlendiren bu mantığın aksine tümevarım yöntemini
kullanmalı ve duyumlarla başlayan süreci genellemelerle
Gazâlî’nin bu görüşünden hareketle aşağıdakiler- sonlandırmalıdır.
den hangisine ulaşılabilir?
Metinden yola çıktığımızda hangi seçenekte Bacon'ın
A) Aklın bilgisinin yanılmazlığını, ürünü olan düşünceler
görüşüyle örtüşmeyen ifade yer almaktadır?
gösterir.
A) Bilgi insan hayatı için önemli bir güçtür.
B) Gerçeğin varoluşu onun bilgisine sahip olmamızdan
bağımsızdır. B) Bilim genellemelerden yola çıkmalıdır.
C) Gerçek hem duyusal olarak algılanabilir hem de C) Dedüksiyon yöntemi bir kenara bırakılmalıdır.
akılla kavranabilir.
D) Tabiata uyum için insan kendisini geliştirmelidir.
D) Akli bilgiler bilimsel olanın bilgisine ulaşabilmesi E) İnsan doğru bilgiye endüksiyon yöntemiyle ulaşır.
nedeniyle üstündür.

E) Doğruya ulaşmak için duyulara ve duyuları denetleyen
akla ihtiyaç vardır.

2. “Her tekil nesne var olmak, belli ve kesin bir yasaya göre
davranmak bakımından zorunlu olarak dış bir neden ta-
rafından belirlenmiştir. Havaya atılan bir taşı düşünelim.
Şimdi hareketine devam ederken taşın bu hareketini sür-
dürmek için mümkün olan her çabayı yaptığını bildiğini
ve düşündüğünü tasavvur ediniz. Bu taş hiç şüphesiz 4. Tanrısal öz ya da ruh, nesnelerde barınan bir sanatçı gibi-
sadece kendi çabasının bilincinde olduğu için (…) özgür dir. Bu ruh nesnelerin hem idesi hem de yaratıcı gücüdür.
olduğuna inanacaktır (...) Bütün insanların sahip olmakla Her nesne bu ruh ile birlikte nefes alır. Bu sebeple onun
övündükleri ve aslında sadece onların kendi arzularının farkında olmaması mümkün değildir. Nasıl ki bir sanatçı
bilincinde olmalarından, bu arzuları belirleyen nedenleri birbirinden farklı onlarca sanat eseri ortaya koyarken ken-
bilmemelerinden kaynaklanan insan özgürlüğü işte böy- dinden bir şey kaybetmezse tanrısal öz de sonsuz çokluk
le bir şeydir. Böylece bir çocuk özgür olarak sütü arzu içinde değişmeden ve hiç eksilmeden kalır. Değişen sa-
ettiğini zanneder.”
dece dış gerçekliktir.
B. Spinoza'nın Etika adlı eserinden alınan bu parça-
da anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? Bu parçada;
I. Değişmeyen tek şeyin değişim olması
A) İnsan ahlaki eylemlerinde özgürdür.
II. Doğa ile Tanrı'nın bir ve özdeş olması
B) Doğadaki nedenselliğin kaynağı özgürlüktür.
III. Tanrı’yı bilmede insanın çaresiz olması
C) Özgür irade bir yanılsamadan ibarettir.
düşüncelerinden hangisine karşı çıkılmaktadır?
D) İnsan eylemleriyle kendi özünü oluşturur.
E) Rastlantısallık doğanın işleyişinin bir sonucudur. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I ve III

163
162 163