Page 236 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE

FELSEFE 18 -19. Yüzyıl'da Felsefe

7. J. Locke'un bilgi anlayışı tabula rasa “boş levha” kav- yoluyla doğrudan ulaşırız. Dolayısıyla parçadan bu yar-
ramına dayanır. Ona göre insan doğuştan herhangi bir gıya ulaşabiliriz.
bilgi veya kavrayış yetisine sahip değildir. Bilgiler dene-
yimlerin sonucunda, zihinde oluşan fikirlerin bir ürünü- E) Bilginin, duyu ve aklın ortak ürünü olduğunu sa-
dür. Bilgi, iç ve dış dünyadan gelen verilerin bu levhaya vunan anlayış kritisizmdir. Kritisizme göre duyum, akıl
yani zihne işlenmesiyle oluşur. Bir masanın dikdörtgen olmadan tek başına bilgi oluşturma yeteneğine sahip
veya beyaz olduğunu fark etmek dış deneyimlere, bir değildir. Seçenekte bilginin duyum ve aklın ortak ürünü
hissi veya fikri sorgulamak ise iç deneyimlere örnek ola- olduğu söylenmiştir. Oysa parçada tek bilgi kaynağının
rak verilebilir. deneyim olduğu dile getirilmektedir. Dolayısıyla parça-
dan bu yargıya ulaşamayız.
Parçaya göre aşağıdaki yargılardan hangisine Cevap: D
ulaşılabilir?
8. I. Kant'a göre insanların yaptığı herhangi bir davranışın
A) Bilgi, içsel bir farkındalık yoluyla yani sezgi aracılı- ahlaki eylem olarak kabul edilebilmesi için o davranışın
ğıyla gerçekleşir.
ahlaki yasa dışında hiçbir unsura dayanmaması gere-
B) Doğru bilgi doğuştan gelen akıl ve mantık ilkelerinde kir. Yani kişi ancak görev bilinciyle davranışta bulundu-
aranmalıdır.
ğu zaman ahlaki eylemde bulunmuş olur. Örneğin öz
C) Duyular aracılığı ile alınan veriler aklın formlarında çıkardan dolayı dürüst davranan ya da iyilik dürtüsün-
anlam bulur.
den dolayı sevecen davranan birinin davranışları ah-
D) Doğruluğundan şüphe edilmeyecek bilgi mümkündür. laki eylem niteliği taşımaz ve bu kişilere erdemli insan
E) Bilgi, duyu ve aklın bir ürünüdür. denilmez. Ahlakın özü yasa kavramından türetilmeli,
Çözüm: herhangi bir unsur ile karışmamalı ve görev bilincine
dayanmalıdır.
J. Locke, empirizm yani deneyciliğin önemli temsilcile-
rinden biridir. Ona göre insan doğuştan hiçbir bilgiyle Bu parçaya göre birinin erdemli insan olarak tanım-
donatılmamıştır. Zihin boş bir levha gibidir ve dene- lanması aşağıdakilerden hangisine bağlıdır?
yimler sonucunda elde edilen bilgiyle dolmaya başlar.
Empirizm, bilimsel yöntemin temelini oluşturur. Parçada A) Başkalarının sorunlarını üstlenmesine
bilginin iç ve dış deneyimlerin doğrulanmasıyla elde B) Toplumun menfaatine kulak vermesine
edildiğinden bahsedilmektedir. Verilen masa örneğiyle
duyularımızın doğru bilgiyi doğrudan oluşturabilme ye- C) Herkes tarafından iyi olarak tanınmasına
teneğine sahip olduğu anlatılmaktadır.
D) İnsanların hata yapacağını kabullenmesine
Bizden parçaya göre hangi yargıya ulaşabileceğimizi E) Bir koşul sunmadan eylemde bulunmasına
bulmamız istenmektedir.
Çözüm:
A) Sezgisel bilgi insanın içsel yeteneklerini kullanarak
oluşturduğu bir bilgidir. Bilgi, mantıksal çıkarımlardan Bu parçada I. Kant'ın ahlak felsefesi görüşlerine yer
veya deneyimlerden bağımsız olarak doğrudan kavra- verilmiştir. Parçada da ifade edildiği gibi I. Kant'a göre
yışın bir ürünüdür. Fakat parçada bilginin kaynağı ola- bir davranışın ahlaki sayılması ve kişinin erdemli insan
rak duyu yeteneklerimiz verilmiştir. Dolayısıyla parça- olması davranışın ahlaki yasa dışında hiçbir unsura
dan bu yargıya ulaşamayız.
dayanmamasına bağlanmıştır. Ona göre ahlaki eylem,
B) Rasyonalist filozoflara göre bilgi deneyimlerin de- özünü yasadan almalı ve davranış görev bilinciyle ger-
ğil, doğuştan sahip olduğumuz akıl ve mantık ilkelerinin çekleştirilmelidir. Kısacası eylem hiçbir çıkar ve beklen-
bir ürünüdür. Seçenekte bilginin, akıl yoluyla yapılan ti içine girmeden ayrıca herhangi bir koşul sunmadan
çıkarımlar ve mantıksal düşünceyle oluştuğu söylen- gerçekleşirse ahlaki eylem niteliği taşır.
mektedir. Fakat parçada bilginin aklın değil deneyimin
bir ürünü olduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla parçadan bu A, B ve C seçenekleri bir çıkara, beklentiye ve koşula
yargıya ulaşamayız. dayalı eylemlere yol açtığı için I. Kant'a göre bu dav-
ranışlar ahlaki eylem niteliği taşımaz ve bu davranışta
C) Kritisizm görüşüne göre bilgi, duyular aracılığı ile
alınan verilerin aklın formlarında işlenip yorumlanma- bulunan insanlara erdemli denilmez.
sıyla anlam bulur. Bu anlayışa göre bilgiyi oluşturan tek D seçeneği ise genel bir tabir olarak ifade edilmiş ve
başına deneyimler değildir. Seçenekte bilginin deney I. Kant'ın ahlaki eylem için belirttiği kriterleri karşılama-
ve aklın ortak bir ürünü olduğu ifade edilmektedir. Fakat maktadır.
parçada tek bilgi kaynağının deneyim olduğu belirtil-
mektedir. Dolayısıyla parçadan bu yargıya ulaşamayız. E seçeneğinde ifade edilen “koşul olmadan eylemde
bulunma” I. Kant'ın ahlaki eylem için belirttiği kriterlere
D) Empirizme göre doğru bilgi duyusal veriler yoluyla
kazanılan deneyimlere dayanır. Parçada verilen masa uygun düşmektedir.
örneğinde olduğu gibi masanın rengine, biçimine, sert- Cevap: E
liğine yani onu o yapan özelliklerin bilgisine deneyim

235
234 235