Page 25 - Seçmeli Psikoloji | 2.Ünite

2. ÜNİTE

TARTIŞMA

Aşırı ve Yetersiz Uyarılma
Büyük şehirlerde yaşayan insanlar trafik, gürültü, hava kirliliği ve kalabalıktan şikâyet ederler. Fırsat
bulunca sessiz, sakin bir yere tatile giden bu insanlar birkaç gün sonra sessizlikten, hareketsizlikten sıkıl-
maya başlar ve alıştıkları şehir hayatına dönmek isterler. Kırsal kesimde yaşayanlar için ise bu durumun
tam tersi geçerlidir. Büyük şehirlere gelen bu insanlar bir süre sonra gürültüden, kalabalıktan, trafikten
bunalır ve sessiz, sakin kasabalarına dönmeyi arzu ederler.

Yukarıdaki örneklerden yola çıkarak yetersiz ve aşırı uyarılmanın birey üzerindeki etkisini
tartışınız.

2.11. ALIŞMA VE DUYARLILAŞMA

Alışma, şiddetinde ve özelliğinde bir değişiklik olmadığı hâlde uyarıcının etkisinin bir süre sonra azalması ve
kaybolmasıdır. Örneğin ele sürülen kremin kokusu, takılan bir kolyenin ağırlığı, dışarıdan gelen trafik gürültüsü bir
süre sonra fark edilmez. Alışmanın psikolojik boyutu duyarsızlaşmadır. Duyarsızlaşma, sık karşılaşılan uyarıcıya
gösterilen duygusal tepkinin azalmasıdır. Tıp fakültesinde okuyan bir öğrenci ilk kez bir ameliyatı izlediğinde kan
görmekten etkilenir. Deneyimi arttıkça öğrenci duyarsızlaşır.
Organizmanın bir uyarıcıya karşı verdiği tepkinin miktarında ya da şiddetindeki artışa ise duyarlılaşma de-
nir. Duyarlılaşma hâlinde kişi uyarıcıya karşı daha hassas hâle gelir. Örneğin gece sessizliğinde sürekli damlayan
musluğun sesi bir süre sonra huzursuzluğa neden olur. Birkaç defa trafik kazası geçiren biri her fren sesinde korku
yaşar. Alışma ve duyarlılaşmadaki ortak öge uyarıcıların tekrarlanmasıdır ancak alışmada tepki azalırken duyarlı-
laşmada tepki artar.

SINIF İÇİ ETKİNLİK 6

Aşağıda verilen örneklerin hangi kavramlara ait olduğunu verilen boşluklara yazınız.

1. İnsan gözü yaklaşık olarak 400 milimikronun altındaki ve 700 milimikronun üstündeki elektro-
manyetik dalgaları fark edemez.

............................................................................................................................................................................................
2. İlk defa doğum yaptıran bir ebe çok heyecanlanır ancak aynı tecrübeyi yaşadıkça artık o ilk
heyecanı duymaz.
............................................................................................................................................................................................

3. Balıkçının önünden geçen insanlar balık kokusunu alırken balıkçı bu kokuyu almaz.
............................................................................................................................................................................................

4. Beslenme sonucu alınan fazla glikoz kandaki şeker miktarını artırır. Vücut insülin salgılayarak
fazla olan şekerin hücrelerde depolanmasını sağlar. Böylece kan şekeri miktarı normal seviyeye
gelir.

............................................................................................................................................................................................

5. Bir bardak suyun içine bir damla limon damlatıldığında limonun tadı alınmaz ancak suya limon
damlatılmaya devam edildiğinde belli bir noktadan sonra limonun tadı alınır.

............................................................................................................................................................................................

PSİKOLOJİNİN TEMEL SÜREÇLERİ 57