Page 26 - Seçmeli Psikoloji | 2.Ünite

2. ÜNİTE

2.12. ALGILAMA

KONUYA HAZIRLIK

Bir manzara resminde bazı nesnelerin daha önde bazılarının ise daha gerideymiş gibi görünmesinin
nedeni nedir?

Duyumlar aracılığı ile varlığı anlaşılan birtakım nesnelerin zihinde anlamlandırılması ve yorumlanması süreci-
ne algılama, ortaya çıkan ürüne ise algı denir. Örneğin tat almak duyum iken bu tadın ne tadı olduğunu anlamak
algıdır. Zihin nesnel bir veri olmadan anlamlandırma işlevini gerçekleştiremez. Bu yüzden algı, temelde bir "nesne
algılamadır" ancak içsel süreçlerin etkisi ile kişiden kişiye değişebilir.
Nesneleri değişik ortam ve şartlarda yine aynı şekilde algı-
lama eğilimine algısal değişmezlik denir. Bu değişmezliklerin
gerçekleşmesi için nesnelerin önceden algılanmış olması gere-
kir. Şekil, büyüklük ve renk olmak üzere üç tür algısal değişmez-
lik vardır.
Önceden şekli bilinen bir nesneye farklı açılardan bakılsa da
nesnenin eski şekliyle algılanması şekil (biçim) değişmezliğidir.
Örneğin bir pencereye farklı açılardan bakılsa da pencere hep Görsel 2.46: Tren raylari ileride birleşiyor gibi
dikdörtgen olarak algılanır. görünür.
Önceden boyutları bilinen bir nesnenin nesne uzaklaşıp ya-
kınlaşsa da hep aynı şekilde algılanması büyüklük değişmezliğidir.
Örneğin bir gökdelenden aşağıya bakıldığında insanlar, arabalar
ve binalar çok küçük görünür ancak yine de normal boyutlarıyla
algılanır.
Nesnenin ışıkta kalan kısmı daha açık, gölgede kalan kısmı
daha koyu renkte göründüğü hâlde nesneyi bilinen renkte algı-
lama eğilimi renk değişmezliğidir. Örneğin bordo renk bir araba,
gece siyaha yakın renkte görünmesine rağmen bordo olarak al-
gılanır.
Derinlik algısı, retinaya yansıyan görüntülerin iki boyutlu
olmasına rağmen nesnelerin üç boyutlu olarak algılanmasıdır. Görsel 2.47: İki boyutlu olmasina rağmen bakiş açisi-
Derinlik algısını oluşturan çeşitli ipuçları vardır. Örneğin fotoğ- na göre üç boyut algisi yaratan sokak resimleri.
raflarda arkadaki görüntüyü kısmen kapatan öndeki görüntü
daha yakın algılanır veya aynı doğrultuda ilerleyen çizgiler göz-
den uzaklaştıkça birleşiyor gibi görünür (Görsel 2.46).
Üç boyutlu algının bir nedeni de gözün yapısal özelliğidir. Gözler arasında mesafe bulunduğundan iki göze
ulaşan görüntü aynı olmaz. İki ayrı açıdan alınan görüntü, beynin görme merkezinde tek bir görüntü oluşturacak
şekilde birleşince üç boyutlu algı gerçekleşir (Görsel 2.47).

SINIF İÇİ ETKİNLİK 7
Aşağıda yer alan algıda değişmezlik çeşitlerine ikişer örnek veriniz.

Şekil değişmezliği 1. 2.
Renk değişmezliği 1. 2.

Büyüklük değişmezliği 1. 2.

58 PSİKOLOJİNİN TEMEL SÜREÇLERİ