Page 22 - Seçmeli Psikoloji | 2.Ünite

2. ÜNİTE

İşitme Duyusu: İşitme duyusundan sorumlu organ olan kulak ses dalgalarını toplamak için kafanın dışında
bulunur ve özel bir şekle sahiptir. Kulak; dış, orta ve iç kulak olmak üzere üç bölümden oluşur (Görsel 2.42).

Çekiç Örs

Kulak Kepçesi Yarım Daire Kanalları

İşitme Sinirleri
Dalız
Kulak Zarı

Salyangoz
Kulak Yolu

Oval Pencere Östaki Borusu
Üzengi
Görsel 2.42: Kulağin yapisi

Dış kulak, kulak kepçesinden ve kulak yolundan oluşur. Kulak kepçesi, kulağın dışarıdan görülen kısmıdır ve
sesleri toplayarak kulak yoluna iletir. Kulak yolunda tozların orta kulağa girmesini engelleyen tüycükler ve kulak
sıvısı bulunur.
Orta kulakta kulak zarı, çekiç, örs, üzengi kemikleri, östaki borusu ve oval pencere bulunur. Kulak zarı gergin
ve ince bir yapıdır. Kulak yolundan gelip kulak zarına çarpan ses dalgaları titreşime yol açar. Bu titreşimler kulak
zarından sırası ile çekiç, örs, üzengi kemikleri aracılığı ile iç kulaktaki oval pencereye geçer. Oval pencere ise kulak
kemiklerinden aldığı sesi iç kulağa iletir.
İç kulakta işitmeden sorumlu dalız ve salyangoz ile dengeden sorumlu yarım daire kanalları bulunur. Dalız, oval
pencereden gelen ses dalgalarını salyangoza iletir. Ses dalgaları salyangoz içindeki sıvıda yayılır ve bu dalgalar
salyangozdaki işitme sinirleri ile beyne iletilir. Böylece işitme duyumu gerçekleşir. Vücudun dengesinin bozulup
bozulmadığını beyinciğe bildirme işini ise salyangozun üst kısmındaki yarım daire kanalları yapar.
Sağdan gelen sesler sağ kulağa, soldan gelen sesler ise sol kulağa daha önce ulaşır. Beyin aradaki zaman farkını
algılayarak sesin yönünü tespit eder. Bir sesin nereden geldiği anlaşılamıyorsa ses muhtemelen iki kulağa aynı
anda ulaşıyordur.

SINIF İÇİ ETKİNLİK 5

EBA'da bulunan bir videoyu videonun sesini açmadan izleyiniz. Daha sonra videoyu görün-
tü olmadan sadece dinleyiniz. Sonra videonun izlediğiniz ve dinlediğiniz bölümlerini defterinize
özetleyiniz.
Video hakkında hangi duyunuzla daha fazla bilgi edindiniz? Görüşlerinizi arkadaşları-
nızla paylaşınız.

Tat Alma Duyusu: Tat alma da koku alma gibi kimyasal bir duyudur ve tat alma duyu organı dildir. Dil konuş-
maya, besinleri çiğnemeye ve yutmaya yardımcı olur. Dilin yüzeyi tat alma tomurcukları ile kaplıdır. Bu tat alma
tomurcuklarının içinde tat algılayıcı sinir hücreleri vardır. Ağza giren besinler dişler tarafından çiğnenir ve tükürük
tarafından eritilir, ardından ağızda bazı kimyasal maddeler açığa çıkar. Alıcılar bu kimyasalları algılayarak beyne
sinyal gönderir. Böylece tat alma duyumu gerçekleşmiş olur.
Dil; acı, tatlı, tuzlu ve ekşi olmak üzere dört ana tadı algılayabilir. Herhangi bir besinin zararlı olup olmadığını acı
tat haber verir. Dilin uç tarafı tatlıyı, ön yan kenarları tuzluyu, arka yan kenarları ekşiyi, en arka tarafı ise acıyı daha
iyi algılar. Soğuğa, sıcağa vb. maruz kaldığı için dildeki tomurcukların zaman zaman yenilenmeleri gerekir. Çok
sıcak bir içeceği içtikten sonra birkaç gün tam olarak tat alınamamasının sebebi zarar gören tat tomurcuklarının
henüz yenilenmemesidir.

54 PSİKOLOJİNİN TEMEL SÜREÇLERİ