Page 27 - Seçmeli Psikoloji | 2.Ünite

2. ÜNİTE

2.13. ALGIYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

KONUYA HAZIRLIK

1. Yandaki görseli inceleyerek
yorumlayınız.
2. Görselde yanlış algıladığınız
duyumlar var mı? Örneklendiriniz
(Görsel 2.48).
3. “İnsanlar görmek istediklerini
görür, duymak istediklerini
duyarlar.” sözünü algılama
açısından değerlendiriniz.

Görsel 2.48: Yanliş algilama

2.13.1. Algı Yanılmaları

Oldukça karmaşık olan algı sürecinde bazen yanlış ya da kusurlu algılamalar olabilir. Bu duruma algı yanılma-
ları adı verilir. Algı yanılmaları, illüzyon (yanılsama) ve halüsinasyon (sanrı) olarak ikiye ayrılır.
İllüzyon (Yanılsama): Var olan bir nesnenin gerçekte olduğundan farklı algılanmasıdır. Yanılsama fiziksel
olaylar ya da psikolojik yaşantılardan kaynaklanır. İkiye ayrılır.
Psikolojik illüzyon bireyin içinde bulunduğu psikolojik koşullardan, geçmiş
yaşantılardan kaynaklanan illüzyondur ve kişiden kişiye değişir. Rüzgârın ve dal-
ların çıkardığı sesi merdivenden yukarı doğru çıkan hırsızın ayak sesleri olarak
algılamak psikolojik illüzyona örnektir. Fiziksel illüzyon ise duyu organlarının yapı-
sından veya uyarıcının özelliklerinden kaynaklanan illüzyondur. Her insanda aynı
yanılgıya yol açar. Yarısı su dolu olan bardağın içindeki kaşığın kırık görünmesi
fiziksel illüzyondur (Görsel 2.49).
Halüsinasyon (Sanrı): Gerçekte var olmayan bir uyarıcının algılanmasıdır.
Akıl hastalıklarında, ateşli hastalıklarda ve madde bağımlılığının yol açtığı kriz- Görsel 2.49: Yarisi dolu olan barda-
lerde halüsinasyon görülür. Örneğin bir kişinin yıllar önce ölen eşiyle yürüyüşe ğin içindeki kaşik kirik görülür.
çıktığını söylemesi halüsinasyondur.

İllüzyon ile Halüsinasyon Arasındaki Farklar

İllüzyon Halüsinasyon

1. İllüzyon için mutlaka bir dış uyarıcıya 1. Halüsinasyon için bir dış uyarıcıya ihti-
ihtiyaç vardır. Gece uyanınca askıdaki yaç yoktur. Küçük sarı adamların etrafta
montu hırsız sanmak illüzyondur. dolaştığını söylemek halüsinasyondur.
2. İllüzyon normal olan her insanda 2. Halüsinasyon psikolojik ve fizyolojik
görülebilir. dengenin bozulduğu durumlarda
3. Fiziksel illüzyonda aynı durum aynı görülür. Normal insanlarda ancak ateşli
yanılsamayı oluşturur. Çok sıcak bir hastalık geçici olarak sanrıya neden
havada tüm insanlar asfaltı ıslakmış olabilir.
gibi görür. Psikolojik illüzyonda da 3. Halüsinasyon görenlerin sanrıları birbi-
genelde korkulardan kaynaklanan rinden tamamen farklıdır. Biri, olmayan
yanılgılar söz konusudur. Karanlık bir sesleri duyduğunu iddia ederken diğeri
bahçede yerdeki hortumu yılan sanmak olmayan şeyleri gördüğünü söyleyebilir.
psikolojik illüzyondur.

PSİKOLOJİNİN TEMEL SÜREÇLERİ 59