Page 103 - Sanat Tarihi -12

İLK ÇAĞ’DA DOĞU AKDENİZ HAVZASI UYGARLIKLARI VE BİZANS 3.
ÜNİTE

Roma mimarisinin gelişim aşamaları en belirgin olarak tapınaklarda
görülmektedir. Tapınakların görünümü ve mimari ögeleri ilk bakışta
Yunan tapınaklarını anımsatmakla birlikte plan ve mekân düzeni açısından
önemli farkları vardır. Yüksek bir podyum üzerinde yükselen Roma
tapınaklarının sadece ön cepheleri basamaklıyken Yunan tapınakları dört
yönde basamaklıdır. Roma tapınaklarında kare formlu sella (kutsal iç
mekân) genellikle üç bölüme ayrılmış ve sadece ön cephede (iki veya üç
sıra) sütun sırası yer alır. Buna karşılık Yunan tapınaklarında sella dikdört-
gen biçimlidir ve dört yönden sütun sıraları ile çevrelenmiştir.

Roma mimarisinin en ünlü tapınağı Pantheon Tapınağı’dır (Görsel 3.101).
Kusursuz kubbesiyle ünlü olan bu tapınakta yapının giriş kısmı, çift sıra
sekiz sütunlu ve üçgen alınlıklı bir Yunan tapınağı cephesi şeklindedir.
Kubbeyi taşıyan dairesel duvarlar, volkanik kül, kireç, kum, su ve çakıldan
oluşan, oldukça dayanıklı harçla bağlanmış tuğla ve taşlarla örülmüştür.
Geniş açıklığı örten kubbede ise daha hafif olan sünger ve tüf taşı
kullanılmıştır. İç mekânı aydınlatan tek ışık kaynağı, kubbe merkezindeki
dairesel açıklıktır. Duvar ve zemin kaplamalarında imparatorluğun değişik
Görsel 3.101
bölgelerinden getirilmiş değişik tür ve renkte mermer ve granit kullanılmıştır Pantheon Tapınağı, Roma
(Görsel 3.102).

Görsel 3.102 Aydınlatma penceresi
Pantheon Tapınağı kesiti
(temsili resim)
Sandıklı tavan

Kademeli kubbe

Yuvarlak alan

Sütunlu giriş

Roma Dönemi’nde Anadolu’da yapılan Çavdarhisar’daki (Kütahya)
Zeus Tapınağı elli üç metre uzunluğunda ve otuz beş metre eninde bir
podyumun üzerine inşa edilmiştir (Görsel 3.103). Tapınağın uzun kenar-
Görsel 3.103
larında on beşer, kısa kenarlarında ise sekizer sütun yer almaktadır. Zeus Tapınağı, Kütahya
Anadolu’daki İyon düzenindeki tapınakların en iyi korunanlarından biri
olan yapının bezemelerinde özellikle akroterler ilgi çekicidir. Batı
alınlığındaki orta akroter tanrıça Kybele büstüyle, doğu alınlığındaki
akroteri ise Zeus büstüyle bezenmiştir. Tapınağın avlusunda Dor nizamına
uygun sütunlar ile ön galeri duvarlarında İmparator Hadrian’i (Hadrian)
öven yazıtlar yer almaktadır.

103