Page 23 - Tarih 11 | 1.Ünite

DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİ KARŞISINDA
OSMANLI SİYASETİ (1595-1774)

İngiltere ile savaştı. XVII. yüzyıl ortalarına doğru
dünyanın en büyük deniz ticaret filosuna sa-
hip olan Hollanda, dünyanın her yerinde ticaret
yapmaya başladı. Bu durum İngilizleri tedirgin
etti ve sömürge rekabeti nedeniyle XVII. yüzyıl
sonlarına kadar İngiltere-Hollanda Savaşları
yaşandı (Görsel 1.25). Bu savaşlar sonucunda
Hollanda bazı kolonilerini İngilizlere kaptırdı ve
Hollanda'nın okyanuslardaki gücü zayıfladı. Hem
Amerika’da hem de Asya’da yayılmaya devam Görsel 1.25
eden İngiltere, XVIII. yüzyılın ikinci yarısında Kuzey Amerika’daki İngiltere-Hollanda
Fransız sömürgelerini de ele geçirdi. Böylece İngiltere, denizler- Deniz Savaşları (Tablo)
deki üstünlüğünü ve sömürgeciliğini pekiştirmiş oldu (Harita 1.4).
XVIII. yüzyılda okyanuslardaki mücadeleler haricinde Akdeniz’de
de üstünlük mücadelesi başladı. Doğu ticaretine ulaşmak isteyen
İngiltere, Fransa ve Rusya arasında hızlı bir rekabet yaşandı. Os-
manlı Devleti ise bu devletler karşısında elindeki önemli yerleri
korumak için var gücüyle mücadelesini sürdürdü.

Ticaret Gemilerinden Savaş Gemilerine
Hollandalılar ve İngilizler başlangıçta iyi silahlanmış yelkenli
ticaret gemilerini savaşlarda kullanarak donanmalarındaki
gemi sayılarını artırmışlardı. XVII. yüzyıl sonlarına kadar de-
vam eden savaşlarda tüccar kaptanlara güvenilmeyeceğini
anlayan bu iki devlet, askerî disiplini sağlamaya yönelik ted-
birler aldı. Bunun için tüccar kaptanların yerine deniz subayları
tercih edildi ve savaşta tüccar gemilerine duyulan bağımlılık
azaltıldı. Böylece savaş gemisi yapımı başlatılarak savaşta
kullanılan ticaret gemileri tasfiye edildi. Artık okyanuslarda
yelkenli savaş gemileri, donanmanın esasını oluşturdu.
Richard Harding (İngiliz Tarihçi), “Deniz Savaşları 1453-1815”, ÖRNEK METİN
s.113’ten düzenlenmiştir.

Kanada
İstanbul
ABD
PASİFİK ATLAS Osmanlı Devleti PASİFİK
OKYANUSU OKYANUSU OKYANUSU
Meksika Bombay Kalküta
Gambia Goa Madras Filipin
Adaları
Cayenne Kolombo
Olinda HİNT Sumatra Yeni Gine
Peru Brezilya Angola Mozambik
OKYANUSU
Şili
Kap
Sidney
Yeni Zelanda
Portekiz İngiltere Fransa
0 2.500 km
İspanya Hollanda
Harita 1.4
Sömürgeciliğin gelişimi (XVIII. yüzyıl)

31