Page 25 - Tarih 11 | 1.Ünite

DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİ KARŞISINDA
OSMANLI SİYASETİ (1595-1774)

hâkim olmaya başlamıştı. Bu devlet-
lerin gemilerini kiralayan Venedik,
Girit’i kuşatan Osmanlı donanmasını
engelleyerek denizde Osmanlılara
karşı üstünlük sağlamayı başardı.
Venedik kalyonları karşısında Os-
manlı kadırgalarının âciz kalması
sonucunda Osmanlı devlet adam-
ları kalyon inşasına karar verdi ve
böylece kadırgadan kalyona geçiş
süreci Osmanlı donanması için de
başladı (Görsel 1.27). Dolayısıyla Gi-
Görsel 1.27
rit Seferi, Osmanlı gemi teknolojisindeki değişimde ve donanma Kalyon (Tablo)
stratejisinde önemli bir dönüm noktası oldu.

Kâtib Çelebi’ye kadırgadan kalyona geçiş konusunda fikri
sorulduğunda, denizlerdeki eski başarıların kadırgalar ile kaza-
nıldığını ve kendi düşüncesinin de kadırga yönünde olduğunu
ifade etmiştir. Kalyon yapmanın maharet gerektirmediğini,
geçmişte de donanmada kalyonların nakil vasıtaları olarak
hizmet verdiğini hatırlatan Kâtib Çelebi, bunları kullanacak
tecrübeli denizcilerin ve topçuların yetiştirilmesinin daha
önemli olduğunu belirtmiştir. BİLİYOR MUSUNUZ?
İdris Bostan, Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği,
s.188’den düzenlenmiştir.

Osmanlı Devleti’nin Denizlerdeki Egemenliği Zayıflıyor

XVI. yüzyılda Akdeniz’e hâkim olan Osmanlı deniz gücü, Fas'a kadar
nüfuz sahasını genişletmiştir. Osmanlı, sınırları Atlas Okyanusu’na
dayanmasına rağmen etkili bir okyanus siyaseti izlememiştir. 1645
Girit Seferi’ne kadar büyük çapta bir sefer için Akde-
niz’e çıkmayan Osmanlılar, sadece sahilleri korumak
amacıyla denizlere açılmıştır.

Osmanlı Devleti’nin denizlerdeki hâkimiyetini kadırga
güçleriyle sürdüremeyeceği XVI. yüzyıl sonlarından iti-
baren ortaya çıkmıştır. XVII. yüzyılda siyasi ve ekonomik
sorunlarla uğraşan Osmanlılar, Batı gemiciliğindeki
teknolojik gelişmeleri takip edememiştir. Ayrıca siyasi
hedeflerine sadece kara kuvvetiyle ulaşabileceğini dü-
şünen Osmanlılar, donanmayı kullanma ve geliştirmede
geç kalmıştır. Bu nedenle gemi teknolojisinde de bütün
gemiler ancak XVIII. yüzyılda kalyona dönüştürülmüştür.
XVII. yüzyıl Osmanlılar ile Venedikliler arasında Gi-
rit Adası için yapılan yoğun mücadelelerle geçmiştir.
1654’te Çanakkale Boğazı’nı abluka altına alan Vene-
dikliler, denizlerdeki mücadelelerde Osmanlılara karşı
Görsel 1.28
üstünlük sağlamıştır (Görsel 1.28). Hatta 1656 yılında Çanakkale Çanakkale Boğazı’nın
Boğazı önünde yapılan savaşta Osmanlı donanmasındaki kal- abluka altına alınması
yonların çoğu Venediklilerin eline geçmiştir. Bu yenilgideki ana

33