Page 11 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 1.Ünite

1. Ünite

II. Meşrutiyet Dönemi’nde İttihat ve Terakki Cemiyeti dışında; Osmanlı Ah-
rar Fırkası, İttihad-ı Muhammedi Fırkası, Fedakaran-ı Millet, Heyeti-i Müt-
tefika-i Osmaniye Fırkası gibi birçok cemiyet kurularak ilk kez çok partili
hayata da geçildi. Bulgaristan’ın bağımsız olması (1908), Bosna Hersek’in
Avusturya tarafından işgal edilmesi (1908) ve Girit’in Yunanistan’a katılma-
sıyla (1908) beraber yaşanan olumsuzluklar, iç politikadaki huzursuzluğu
daha da artırdı. Meşrutiyet yönetimine karşı olanlar tarafından 31 Mart Ayak-
lanması (13 Nisan 1909) çıkarıldı. Ayaklanma komutanlığını Mahmut Şevket
Paşa’nın yaptığı kurmay başkanlığını Mustafa Kemal’in yaptığı Selanik’ten
gelen Hareket Ordusu tarafından bastırıldı (Görsel 1.16). Bu olaydan sonra
II. Abdülhamit tahttan indirildi ve yerine Mehmet Reşat (V. Mehmet) tahta
çıkarıldı.
Görsel 1.16: Mustafa Kemal,
31 Mart Ayaklanması’nın bastırılmasından sonra İttihat ve Terakki Cemi- Hareket Ordusu’nda
yetinin ülke yönetimindeki etkisi daha da arttı. Kanun-ı Esasi’de değişiklik Hüseyin Hüsnü Paşa ile birlikte
yapılarak padişahın meclisi feshetmesi zorlaştırıldı, padişahın veto hakkı sı-
nırlandırıldı ve hükûmet meclise karşı sorumlu hâle geldi. Bu değişikliklerle
amaçlanan, anayasayı daha demokratik bir hâle getirmekti. Osmanlıcılık ve
İslamcılık akımlarının sonuçsuz kaldığını gören İttihat ve Terakki Cemiyeti,
Türkçülük politikasına ağırlık verdi.

Trablusgarp Savaşı: 1870’de siyasi birliğini kuran İtalya, sömürgecilik re-
kabetine katıldı. Fransa; Tunus, Cezayir ve Fas’ı; İngiltere ise Mısır’ı işgal
etmişti. İtalya da Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’daki son toprağı olan
Trablusgarp’a yöneldi ve Osmanlı Devleti’ne ültimatom vererek bu toprakla-
rın kendisine teslim edilmesini istedi. Osmanlı Devleti bu isteği kabul etme-
yince İtalya, Osmanlı’ya savaş ilan etti (1911) (Harita 1.1).
KARADENİZ
BULGARİSTAN RUSYA
İTALYA

YUNANİSTAN OSMANLI DEVLETİ

AKDENİZ
İRAN

Trablusgarp Derne
Bingazi Tobruk

MISIR

0 100 200 300

Osmanlı egemenliğindeki topraklar Harita 1.1: Trablusgarp Savaşı haritası
İngiltere egemenliğindeki topraklar
Düşünelim Tartışalım
Harita 1.1’den yola çıkarak Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’ı gerekti-
ği gibi savunamamasının nedeni neler olabilir? Değerlendiriniz.

II. Abdülhamit tahttan indirildi. V. Mehmet Reşat tahta çıktı.
1909 1909

27