Page 14 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 1.Ünite

XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ VE DÜNYA

1. 2. 2. Sosyal durum
Oku-yorum
Osmanlı Devleti’nin savaşlarda aldığı ağır yenilgilerle beraber toprak kayıp-
Şevket Süreyya Aydemir, bu göç ları da artmıştı. Özellikle Balkan Savaşları sonrasında kaybedilen topraklarda
dramını şu acılı sözlerle belirtir: büyük kitleler hâlinde Türkler bırakıldı. Bu topraklarda kalan Türkler, gör-
“Evet Rumeli göçüyordu. Rumeli dükleri baskılar karşısında Anadolu’ya göç etti (Görsel 1.17).
boşalıyordu. Rumeli Türkleri akıp
geliyorlardı. Rumeli’yi yüz yıllarca Doğu Anadolu’da işgale uğrayan yerlerden halk daha güvenli gördüğü başka
evvel alan, Rumeli’de yüzyıllardır kentlere göç etmeye başlamıştı. Göçün yaratmış olduğu karmaşa da sosyal
yaşayan son Türkler, 20. yüzyılın hayatı olumsuz etkiledi. Bu karmaşanın yaşandığı yerlerin başında daha fazla
başında alevlenen bu yangının
alevleri içinde yanarak, çamurlar göç almaya başladığı için Orta Anadolu gelmekteydi. Savaşın yaratmış ol-
içinde eriyerek, her sürünüşte duğu başka olumsuzluklar da vardı. Bunların başında eşkıyalık faaliyetleri
biraz daha azalarak, biraz daha sebebiyle ülkedeki asayişin ortadan kalkması ve temel gıda maddelerindeki
kaybolarak, her an daha koyu- pahalılık geliyordu. Savaşın ilanından sonra fiyatların yükselmesi halkın alım
laşan bir karanlığın içinde, sonu gücünü düşürdü. Çünkü Osmanlı Devleti bir tarım devleti olmakla beraber
bilinmez geleceklere doğru akı- şeker, un gibi gündelik yaşamda son derece önemli olan tarım ürünlerini ithal
yorlardı. Bu kaçışta ya arkadan eder durumdaydı.
düşman yetişir, kafileyi kılıçtan
geçirir; ya soğuk, açlık, hastalık, Bunun yanında Osmanlı sosyal hayatında olumlu gelişmeler de yaşanmıştı.
yağmurlar ve bin bir çeşit bela,
kafileyi her gün küçültür, yoksul- XIX. yüzyılda ulaşım ağının gelişmesiyle şehirlerin sayısı arttı. Artan şehir-
laştırır.” leşmeyle beraber altyapı, su, tramvay, hava gazı hizmetlerinin sağlanması ça-
İbrahim Artuç, Balkan Savaşı, s.150- lışmaları önem kazandı. Osmanlı Devleti’nde 1860’lardan itibaren demir yol-
151. larının hizmete girmesiyle şehirler arası ulaşım gelişir. XIX. yüzyılda posta
teşkilatının kurulması, telgrafın yaygınlaşması ve gazetelerin çıkarılmasıyla
Günümüzde de yaşanan savaşlar haberleşmede önemli gelişmeler sağlandı. Yaşanan bu gelişmeler şehirlerin
sonrasında, göçler yaşanmakta önemini artırdı.
mıdır? Araştırınız.
1. 2. 3. Ekonomik Durum

Avrupa devletleri Sanayi İnkılabı’yla beraber hızla ekonomik büyüme sağ-
larken Osmanlı Devleti kendi sanayileşmesini gerçekleştiremedi. Avrupalı
ülkelerin rekabetiyle açık pazar haline dönüştü. Kısa sürede yerli sektörler
çöküntüye uğradı. Dış ticaretin yapısı değişti, sanayi tüketim malları ithal
eden ve tarımsal ürünler ve madensel ham maddeler ihraç eden ekonomik bir
yapı ortaya çıktı. Bu durum dış ticaret açığının büyümesine neden oldu. Bu
açıklar 1850 yılına kadar altın ve gümüş ihracı ile karşılanırken 1854 yılından
sonra Avrupa ülkelerinden borç alınarak karşılanmaya başlandı. Böylece Os-
manlı Devleti’nin serbest ticaret yolu ile Avrupa ülkelerine olan bağımlılığına
bir de ekonomik bağımlılık eklenmiş oldu.
Görsel 1.17: Balkanlardan
Anadolu’ya göç eden Türkler Osmanlı Devleti’nin ekonomisi, tarıma dayalıydı. Fakat uzun süren savaşlar,
yaşanan toprak kayıpları ve tarımda çalışması gereken nüfusun cephelerde
olmasından dolayı tarıma dayalı ekonomi olumsuz etkilendi. XIX. yüzyıl-
da Osmanlı Devleti’nin mali sıkıntıları giderek arttı ve Kırım Savaşı’nda ilk
kez dışarıdan borç alındı. Kırım Savaşı’yla ilk defa yapılan dış borçlanmanın
ardından yirmi yıl içinde on beş farklı dış borçlanma daha yapıldı. Alınan
paralar, yatırımlar için ya da üretimi arttırmak amacıyla harcanmayıp devletin
genel giderleri için harcandı. Bu yüzden borç alınan 127 milyon liraya karşı,
devletin faizlerle birlikte 259 milyon lira geri ödemesi gerekmişti. Osmanlı
Devleti, aldığı borçların faizini bile ödeyemeyince iflas ettiğini açıkladı. 20
Aralık 1881’de yayımlanan Muharrem Kararnamesi ile alacaklı olan dev-
letler Düyûn-ı Umûmiye İdaresini (Genel Borçlar İdaresi) kurdular (Görsel
1.18). Bu idarenin kurulmasıyla Osmanlı maliyesi alacaklı devletlerin deneti-
mi altına girdi. Bu olumsuz gelişmelerin ardından Osmanlı Devleti ekonomik
Görsel 1.18: Düyûn-ı Umûmiye binası bağımsızlığını kaybetti.

Ouchy (Uşi) Antlaşması imzalandı. I. Balkan Savaşı başladı.

1912 1912
30