Page 16 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 1.Ünite

1. Ünite

Saray
İslamiyet öncesi Türk devletlerinde kağan otağda oturur ve ülkeyi buradan yönetirdi. Otağ-
lar göğü temsilen kubbeli yapılır ve göğün yerdeki sembolü sayılırdı. Türklerde otağ ve saray,
hükümdarlık sembolleri olarak kabul edilirdi. Türk kağanları yeni bir yer aldıkları zaman hâki-
miyetlerinin sembolü olarak oraya bir de saray yaptırırlardı.
İlk Türk İslam devletlerinde sultan, sarayda oturur ve ülkeyi buradan yönetirdi. Saray büyük
bir yapı olduğu için burada birçok görevli çalışırdı. Bu görevlilerin en önemlileri arasında, hü-
kümdarın halk ve saray görevlileri arasındaki ilişkilerini düzenleyen ve kendisine hacib adı verilen
kişiler vardı. Haciblerin başında bulunan kişilere ise has hacib denilirdi. Sarayın günlük işlerini
ise kapucubaşı yürütürdü.

SIRA SİZDE
Aşağıda yer alan görsellerde ilk Türk İslam devletlerindeki saray görevlilerinden
bazıları verilmiştir. Bu kişilerin görevlerini tablo 1.3’ten bularak görsellerin altına
yazınız.

Görsel 1.11 Görsel 1.12 Görsel 1.13
.................................................. .................................................. ..................................................

Tablo 1.3: İlk Türk İslam Devletlerinde Bazı Saray Görevlileri
Not: Sarı renkli görevliler Karahanlılara, yeşil renkli görevliler Gaznelilere aittir. Siyah renkli görevli isimleri ise
her iki dönemde ortak olarak kullanılan isimlerdir.

Hacib / Hâce-i Büzürg / Hükümdarın halk ve saray görevlileri arasındaki ilişkilerini düzenlemekten
Tayangu sorumlu olan kişi.

Hükümdara ve devlete karşı suç işleyenleri cezalandıran görevli. Protokol-
Hares Emiri
de hacibden sonra gelirdi.
Sultana ve ailesine ait olan işleri yapmak ve her gün yapılacak olan işler
Vekil-i Hass / Vekil-i Der
hakkında sultana bilgi vermek gibi saraya ait bütün işlere bakan görevli.
Silahdar Silahlardan sorumlu olan görevli.
Hükümdarın leğen ve ibriğini taşıyan, hükümdarın temizlik işleri ile ilgile-
Abdar (Taştdar)
nen görevli.
Hükümdarın sofrasından sorumlu olan, sofraya gelen yemeklerin tadına
Çaşnigir
bakmak suretiyle hükümdarın zehirlenmesini engelleyen görevli.
Şarabdar / İdişçibaşı Hükümdarın sofrasındaki içeceklerden sorumlu olan görevli.
Camedar Hükümdar ve ailesinin elbiseleriyle ilgilenen görevli.
Candar Sarayın ve hükümdarın güvenliğinden sorumlu olan görevli.
Alemdar Hükümdarın bayrak ve sancağını taşıyıp korumakla görevli olan kimse.

Hansalar / Aşçıbaşı Sarayın mutfağından sorumlu olan görevli.

26