Page 14 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 1.Ünite

1. Ünite

Kutadgu Bilig ve Siyasetnâme’de Hükümdar

Türk kültür tarihinin önemli eserlerinden biri olan Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacip tara-
fından kaleme alınmıştır. Türklerin İslamiyet’i kabulünden sonraki bilinen ilk yazılı eser olma
özelliği taşıyan bu kitap, İslam öncesi yaşanan kültür ile İslami Dönem kültürünü yansıtması
bakımından önemlidir. Eserde yöneticilerde bulunması gereken özellikler ile birey, toplum ve
devlet ilişkilerinin nasıl olması gerektiği anlatılmıştır.
Selçuklu veziri Nizamülmülk tarafından yazılan Siyasetnâme adlı eserde ise devlet teşkilatı,
sosyal hayat ve hükümdarın görevleri hakkında önemli bilgiler verilmiştir. Nizamülmülk bu ese-
rinde hükümdarın nasıl olması ve nelere dikkat etmesi gerektiğini; “Hükümdar, iktidarı Allah’ın
bir lütfu olarak görmeli ve ona göre davranmalıdır. Ülkenin refah düzeyini yükselterek ülkeyi
bayındır hâle getirmeli, bilge ve akıllı olmalı, adaletle hükmetmelidir. Halka karşı şefkatli ve mer-
hametli olmalı, karar verirken üstün yetkilerine rağmen birilerine danışmalı, halkın şikâyetlerini
dinlemelidir.” sözleri ile dile getirmiştir.

SIRA SİZDE

Kutadgu Bilig’den Siyasetnâme’den
Sen iyi ad dile, Tanrı sana verdi kut, Abdullah B. Ömer Hattab (r.a) şöyle di-
Kut’unu bulduğunda gönlünü iyi tut. yor: “Babası Ömer (r.a) dünyadan ayrılacağı
zaman, oğlu ona sordu: -Babacığım seni öteki
Biri kavli bütün, dili doğru olmak, dünyada ne zaman görebilirim? Ömer (r.a):
İkincisi hayırlı bir töre yapmak, -Ey oğul, dünyadan ayrıldığımın birinci, ikin-
Üçüncüsü eli bol ve açık olmak, ci veya üçüncü gecesi rüyanda beni görebilir-
Dördüncüsü düşmana boyun eğdirmek, sin. Aradan on iki yıl geçtiği hâlde, oğlu baba-
sını rüyasında göremedi. Babasının vefatının
Kimde akıl varsa o asil olur, üzerinden 12 yıl geçtikten sonra Abdullah
Kimde bilgi varsa o beylik bulur.
(r.a) bir gece babasını rüyasında görünce ona
Doğruluk üzerine keserim ben işi, sordu: -Babacığım, üç gece sonra seni rüyam-
Ayırmam ben, bey ya da kul diye kişi. da görebileceğimi söylememiş miydin? Ömer
(r.a): -Sevgili oğlum, Bağdat yakınlarında bir
Vefayla halka uzatır elini,
Sabırlı olmalı ve tutabilmeli kendini... kasabanın eskimiş bir köprüsü varmış. Me-
Yusuf Has Hacip, Kutadgu Bilig, Çeviren: Ayşegül Çakan, murlarım onu düşünüp tamir ettirmemişler.
s. 23-487 (Düzenlenmiştir.) Koyunlar köprüden geçerken birinin ayağı bir
deliğe girmiş ve kırılmış. Ben de bugüne ka-
dar onun cevabıyla meşgul idim, diye cevap
verdi.”
Nizamülmülk, Siyasetnâme, Çeviren: Aydil Erol, s. 21

Yukarıdaki metinlerden hareketle bir yöneticide bulunması gereken özellikleri
aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.

1. .......................... 2. .......................... 3. .......................... 4. .......................... 5. ..........................

6. .......................... 7. .......................... 8. .......................... 9. .......................... 10. ........................

24