Page 10 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 1.Ünite

1. Ünite

Türklerde ilk düzenli ordu teşkilatını kuran hükümdar, Mete Han’dır (Görsel 1.7). Bu sis-
temde ordu; onlu, yüzlü, binli ve on binli gibi çeşitli sayılardaki birliklere ayrılıyor, bu birlikler
şu şekilde oluşuyordu (Tablo 1.1).

Tablo 1.1: Türk Devletlerinde Ordu Teşkilatı
ASKER ASKERÎ
SAYISI BİRLİKLER KOMUTAN İSİMLERİ

10.000 TÜMEN TÜMENBAŞI

1.000 TABUR BİNBAŞI

100 BÖLÜK YÜZBAŞI

10 TAKIM ONBAŞI
Görsel 1.7: Mete Han (Temsilî)

Düzenli ordu sisteminde Türk ordusunun komutanı mer-
kezden tayin edilir, bu da ordunun tek elden sevk ve idaresinde BİLGİ NOTU
büyük önem taşırdı.
Konargöçer yaşamın özelliği, Türkleri; savaşçı, zorluklara İlk düzenli Türk ordu-
sabırla dayanabilen ve mücadeleyi hiçbir zaman elden bırak- sunu Hun Hükümdarı Mete
Han kurduğu için onun
mayan bir millet yapmıştır. Bu yaşam tarzı insanların disiplinli, tahta çıkış tarihi olan MÖ
hızlı ve toplu hareket etme yeteneklerini de geliştirmiştir. Or- 209 yılı, Türk Kara Kuvvet-
du-millet özelliği taşıyan Türkler; kadın erkek, çocuk yaşlı de- leri’nin kuruluş yılı olarak
meden her zaman savaşa hazırlıklıydılar. Türkler askerlik göre- kabul edilmiştir.
vini vatan borcu olarak bilir, bu vazifeyi gönüllü olarak yapardı.
Zira Hazar Türk Devleti’nin dışında, Türklerde ücretli askerlik
yapıldığı görülmemiştir.
Mete Han’ın düzenli ordusundaki onlu teşkilat yapısı; Çinliler, Moğollar, Romalılar ve Rus-
lar gibi birçok ordu teşkilatına örnek olmuştur. Çinliler süvari tekniğini ve bol paça pantolonları
ordularında kullanmayı komşuları Türklerden öğrenmişlerdir.

SORU

Ordu-millet anlayışı hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.

İlk Türk Devletlerinde Renklerin Dili

Toplumların renklere yükledikleri anlamlar ve renklere karşı yaklaşımları farklılıklar göste-
rir. İlk Türk devletlerinde de renkler hem toplum hem de devlet için birçok anlam ifade etmiştir.
Türkler Anadolu’ya geldikleri zaman eski geleneklerini devam ettirerek; Türkiye’nin kuze-
yindeki denize Karadeniz, batısındaki denize Akdeniz, güneyindeki denize ise Kızıldeniz adını
vermişlerdir.
Ak, kara, kızıl ve gök renklerinin dışında kullanılan beşinci bir renk daha vardır ki bu da
sarı renktir. Sarı renk yönleri göstermez, diğer dört rengin merkezini ifade ederdi.
İlk Türk devletlerinin devlet teşkilatlanması bakımından sarı renk merkezî hâkimiyeti, mer-
kezin gücünü ve kudretini ifade ederdi. Kök Türk ve Uygur devlet geleneğinde çadırların renkle-
rine bağlı bir hiyerarşik düzen vardı. Kağanlar altın işlemeli otağda otururlar ve kırmızı elbiseler
giyerlerdi.

20