Page 6 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 1.Ünite

1. Ünite

Kızıl Elma ve Türk Cihan Hâkimiyeti Anlayışı

Türk tarihinde Hunlardan itibaren bir cihan imparatorluğu olma arzusu ve dünyaya düzen
verme ülküsünün olduğu görülür. Türk hakanları; “Güneş bayrağımız, gökyüzü çadırımız.” di-
yerek bu ülküyü ifade etmişlerdir.
Orhun Yazıtları’nda da ifade edildiği gibi
Türk Cihan Hâkimiyeti (Görsel 1.6), Gü-
neş’in doğduğu yerden battığı yere kadar olan
coğrafyanın Türk hükümdarı tarafından idare
edilmesi ülküsüdür. Türk Cihan Hâkimiyeti
anlayışındaki Nizam-ı Âlem Ülküsü, Tanrı
adına dünya nizamını sağlama ve Türk adale-
tini dünyanın her tarafına yayma anlayışıdır.
Orhun Yazıtları’nda Bilge Kağan’ın; “İlliyi
ilsizleştirdik, kağanlıyı kağansızlaştırdık. Diz-
liye diz çöktürdük, başlıya baş eğdirdik. Tanrı
yardım ettiği için gözle görülmeyen, kulak-
Görsel 1.6: Türk Cihan Hâkimiyeti (Temsilî) la işitilmeyen yerleri milletime kazandırdım.
Tanrı buyurduğu için dört taraftaki milleti
düzene sokup tertipledim. Türk Milleti yerinde hiç durmasın… Gece uyuyacağım gelmedi, gün-
düz oturacağım gelmedi.’’ sözleri, Türklerin vatanseverlik ve dünyaya nizam verme düşüncesini
desteklemektedir. Dört taraftaki milletleri düzene koyma çabası da Kızıl Elma anlayışının bir
göstergesidir.
Türklerin Kızıl Elma ülküsü, sabit ve belirli bir kavram veya yer değil, soyut bir ülkü kavra-
mıydı. Bu nedenle her dönemin kültürü, o dönemin Kızıl Elma ülküsünü belirlerdi. Bu anlayışa
göre somut bir hedef belirlenip o hedefin üzerine gidilir, oraya varılsa da Kızıl Elma bu defa
daha ileride ve yine belirli bir yere gider, ona hiçbir zaman ulaşılamaz.
Türklerde Kızıl Elma düşüncesi, uzun vadeli stratejiler oluşturulmasında ve yeni hedefler
belirlenmesinde önemli bir yere sahipti. Çünkü Türkler, bu ülkü sayesinde dinamik bir yapıya
sahip olmuş ve belirlenen yeni hedeflere doğru yoğunlaşmıştır.

SIRA SİZDE

Oğuz Kağan Destanı’ndan Türeyiş Destanı’ndan
Tanrı buyurmuş size yeryüzünü al diye! Kız, en son görüşmede ka-
Başımla kut’umu da veriyorum al diye! ğana; “Doğudan batıya kadar bü-
Gökteki Güneş ise yurdun bayrağı olsun, tün dünya senin bayrağın altına
İlimizin çadırı, yukarıdaki gök olsun. girecek. İşlerini sıkı tut ve iyi ça-
Dünya devletim olsun, lış. Ayrıca dostlarının değerini bil.”
Halkımız da çok olsun! demiştir.
O hâlde sayılırım ben bir dünya kağanı, Saadettin Gömeç, Türk Halk Edebiyatı-Destan, s. 234
Bana bağlıdır artık, dünyanın her dört yanı!
Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi, s. 135-138 (Düzenlenmiştir.)

Metinlerden hareketle Türklerdeki yönetim anlayışı hakkında neler söylenebilir?

.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................

16