Page 28 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 1.Ünite

1. Ünite

Merkez Teşkilatı

Padişah
Osmanlı devlet teşkilat yapısının başında padişah
vardı. Padişah olacak hükümdar çocuklarına ilk dö-
nemlerde çelebi sultan, daha sonraki dönemlerde ise
şehzade denilmiş, şehzadeler devlet idaresinde tecrübe
kazansın diye belli bir yaşa geldikleri zaman Şehzade
Alayı denilen bir törenle sancaklara gönderilmişlerdir.
Sancaklarda şehzadelere lala denilen devlet işlerinde
deneyimli kişiler eşlik etmiş, her bir şehzade hükümdar
olacakmış gibi yetiştirilmiştir.
III. Mehmet Dönemi’nde şehzadelerin sancağa çık-
ma usulünden vazgeçilmesi, devlet işlerinde tecrübesiz
padişahların yetişmesine sebep olmuştur. Hükümdar
ölünce devlet adamları ile arası iyi olan şehzade İstan-
bul’a çağrılıp taht’a çıkarılmış, Taht’a çıkan hükümdar
Cülus (Görsel 1.27) denilen bir törenle kılıç kuşanmıştır.
Osmanlı Devleti’nde padişah mutlak otoriteye sa-
hip olduğu için yasama, yürütme ve yargı yetkisini elin-
de bulundurmuş, gerek duyduğu zaman bu yetkileri
vezirler ve divan üyeleri gibi çeşitli devlet görevlileriyle
de paylaşmıştır.
Görsel 1.27: Osmanlı’da cülus minyatürü (Nakkaş Osman)
!
BiYOGRAFİ

Fatih Sultan Mehmet (1432 - 1481)
Fatih Sultan Mehmet Edirne’de doğmuştur. Babası Sultan II. Murat,
annesi Hümâ Hatun’dur. Fatih, devrin en büyük âlimlerinden (Akşem-
seddin vb. ) dersler alarak büyümüştür. Âlim, şair ve sanatkârları sık sık
toplayan ve onlarla sohbet etmekten çok hoşlanan Fatih’in yedi dil bildi-
ği söylenir. Soğukkanlı, cesur, iyi bir idareci ve eşsiz bir komutandı. Yapa-
cak olduğu işler ve alacağı önemli kararlar hakkında en yakınlarına bile
hiçbir şey söylemezdi.
Bilime çok büyük önem veren, yabancı bilim insanlarını ülkesine
davet ederek onlara hürmet gösteren Fatih, Avnî mahlasıyla şiirler yaz-
mıştır. 21 yaşında İstanbul’u fethederek Ortaçağ’ı kapatıp Yeniçağ’ı açan
Görsel 1.28 cihan hükümdarı Fatih Sultan Mehmet, 1481’de Maltepe’de vefat etmiş-
Fatih Sultan Mehmet (Nakkaş tir. Cenazesi Fatih Camisi’nin yanındaki Fatih Türbesi’ne defnedilmiştir.
Sinan Bey)

Divan-ı Hümayun
Osmanlı Devleti, Orhan Bey zamanında Selçuklular, İlhanlılar ve diğer Türk devletlerini
örnek alarak divan teşkilatını oluşturmuş, Osmanlı’da divana, Divan-ı Hümayun adı verilmiştir.
Fatih Sultan Mehmet zamanına kadar divana padişahlar başkanlık etmiş, Fatih’le birlikte vezir-i
azamlar da divana başkanlık etmeye başlamıştır.
Divan-ı Hümayun, Danıştay, Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi gibi çalışan bir meclisti. Di-
van, padişahın yetkisinde bulunan yasama, yürütme ve yargı güçlerinin uygulama aracıydı.
Padişahlar halifelik unvanı taşımalarına rağmen, divanda karar alınacağı zaman gerekli durum-
larda şeyhülislama danışırlardı. Divanda alınan kararlar padişahın onayından sonra mühimme
defterine (Divan kayıtlarının tutulduğu defter) kaydedilerek kanunlaşır ve yürürlüğe girerdi.

38