Page 26 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 1.Ünite

1. Ünite

Türkçülük
Osmanlı Devleti’nde II. Meşrutiyet Dönemi’nde ön plana çıkan Türkçü-
lük fikrinin ilk kıvılcımları, XIX. yüzyılın ikinci yarısında Rusya’daki Müs-
lüman Türkler arasında belirmeye başladı. Rus baskısıyla Osmanlı toprak-
larına gelen Türk aydınları, fikirlerini burada yaymaya başladılar.
Bu kişiler, Osmanlı’nın dağılmaktan kurtulmasının ancak güçlü bir Türk
ulusuyla olacağına inanıyorlardı. Türkçülük fikrinin savunucularına göre
Batı’nın bilim ve tekniği alınmalı ama sosyal yaşantıları körü körüne taklit
edilmemeliydi. Bu fikrin temsilcileri arasında; Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin,
Görsel 1.19 Mehmet Emin Yurdakul, Ahmed Ağaoğlu, Fuat Köprülü, Halide Edip, Hüseyin
Yusuf AKÇURA (1876-1935) Zade Ali, Gaspıralı İsmail ve Yusuf Akçura (Görsel 1.19) gibi aydınlar vardı.

Batıcılık
Batıcılık, Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu zor durumdan kurtul-
masının Batı’ya benzemekle mümkün olacağını savunan fikir akımıdır. Os-
manlı Devleti’nde Batı’nın taklit edilmesi ve örnek alınması faaliyetleri Lale
Devri’nden itibaren başlamış, XIX. yüzyıldaki ıslahatlar da Batı’nın etkisiyle
yapılmıştır.
Batıcılık fikrinin önemli temsilcileri arasında; Tevfik Fikret (Görsel 1.20),
Celal Nuri, Abdullah Cevdet, Beşir Fuat, Baha Tevfik, Kılıçzade Hakkı ve
Suphi Edhem gibi aydınlar vardır.
Görsel 1.20
Âdem-i Merkeziyetçilik Tevfik FİKRET (1867-1915)
Prens Sabahattin’in savunduğu bu görüş, merkeziyetçiliğe karşı olan ve yerel yönetimlerin
güçlendirilmesini savunan bir fikir akımıdır.

SORU
Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde ortaya çıkan fikir akımlarında farklı düşünceler
savunulmuş olmasına rağmen, hepsinin birleştiği ortak amaç nedir?

1.8. Osmanlı Devleti Teşkilat Yapısı
Osmanlı, devlet teşkilat yapısını şekillendirirken ilk Türk devletleri, İlhanlılar, Bizans
İmparatorluğu ve Selçuklular gibi devletlerin yönetimlerinden etkilenmiştir.
Osmanlı Devleti’nin teşkilat yapısı birçok yönden Selçuklulara benzemekle birlikte, hüküm-
darın yetkisi bakımından onlardan ayrılır. Zira Osmanlı hükümdarları mutlak otoriteye sahiptir
ve ülke yönetiminde merkeziyetçilik hâkimdir. Ülke Selçuklulardaki gibi şehzadeler arasında
paylaştırılmamıştır.
!
BiYOGRAFİ
I. Murat (1326-1389)
Sultan I. Murat, 1326 yılında Bursa’da doğmuştur. Babası Orhan Gazi,
annesi Nilüfer Hatun’dur. Eğitimini Bursa’daki medreselerde tamamlamış-
tır. Gayet nazik, sevimli ve çok halim selim bir insan olan I. Murat, sade
giyinmiş, âlimlerle sanatkârlara büyük hürmet göstermiş, fakir ve kimsesiz-
lere şefkatli davranmıştır. Geleceği görebilen akıllı bir asker ve devlet adamı
olan I. Murat, fethedilen yerlerdeki gayrimüslimlere iyi davrandığı için onla-
rın sevgisini ve takdirini kazanmıştır.
Onun döneminde, Rumeli ikinci vatan hâline gelmiş, Anadolu’da üstünlük
Osmanlı’ya geçmiştir. Sultan I. Murat, I. Kosova Savaşı’ndan (1389) sonra savaş
alanını gezerken bir Sırp askeri tarafından hançerlenerek şehit edilmiştir.
Görsel 1.21: I. Murat (Temsilî)

36