Page 44 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 1.Ünite

1. Ünite

tikası uygulamaya başlamıştır. I. Dünya Savaşı sırasında Müslüman toplumlar da Osmanlı’dan
kopunca Osmanlı Devleti’nde Ulusçuluk fikri ön plana çıkmıştır.
Ulus devletin asıl inşası Millî Mücadele Dönemi’yle başlamıştır. Çünkü Türkiye Cumhuri-
yeti’nin kurucusu olan Mustafa Kemal Atatürk, millî bilinç ve şuurun toplum tarafından benim-
senmesinden ve tarihsel bir bilincin harekete geçirilmesinden yanaydı.
Atatürk’ün ulus devlet anlayışı; “Sınırlarımız içerisinde yaşayan bütün unsurlarla birlikte
ülkenin refah düzeyini artırmak ve uygar bir toplum olarak yaşamak.” şeklindedir. Türk Mille-
ti’nin ulus devlete geçişi, XX. yüzyılda yaşanan siyasi ve sosyal olayların doğal bir sonucu olarak
ortaya çıkmıştır.

SIRA SİZDE

Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan itibaren ülkeyi yönetme yetkisi, eski Türk gelenekle-
rinde olduğu gibi hanedan üyelerine aitti. Bu nedenle padişah olan kişi malikü’l mülk, yani
ülkenin ve devletin tek sahibiydi.
Yeni Türk Devleti’nin kurulmasıyla yönetim anlayışı değişerek halkın iradesinin meclise
yansıması sağlanmıştır.

Yukarıdaki metni de dikkate alarak Osmanlı Devleti ve Yeni Türk Devleti’nin yö-
netim anlayışlarını karşılaştırınız.

.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................

Saltanatın Kaldırılması

Osmanlı Devleti’nin başkenti olan İs-
tanbul 1920 yılında resmen işgal edilmiştir.
İstanbul’un işgal edilmesi ve Meclis-i Me-
busan’ın çalışmalarına son verilmesi üzeri-
ne, Mustafa Kemal Paşa Ankara’da yeni bir
meclisin açılması gerektiğini ifade etmiştir.
Mustafa Kemal Paşa’nın bu düşüncesi kısa
zamanda meyvelerini vermiş ve 23 Nisan
1920’de Büyük Millet Meclisi’nin açılışı ger-
çekleştirilmiştir. Bu mecliste “Büyük Millet
Meclisi’nin üstünde bir güç yoktur.” deni-
lerek egemenliğin millete ait olduğu vurgu-
lanmıştır (Görsel 1.45).
Yeni kurulan mecliste saltanat yanlısı Görsel 1.45: I. Büyük Millet Meclisi (Ankara)
milletvekilleri olduğu gibi saltanatın kaldırıl-
masını isteyenler de vardı. Ancak hepsinin önceliği vatanın düşman işgalinden kurtarılması olduğu
için bu dönemde millî birlik ve beraberliğin bozulmaması amacıyla saltanata karşı açıkça tavır alın-
mamıştır.
Millî Mücadele’nin başarıya ulaşmasından sonra, Türk tarafında ikilik çıkarıp anlaşmayı
istedikleri şekilde gerçekleştirmek isteyen İtilaf Devletleri, Lozan’da toplanması planlanan konfe-
ransa İstanbul Hükûmeti ile TBMM Hükûmeti’ni birlikte davet ettiler. Bu olay, saltanatın kaldı-
rılması sürecindeki en büyük etken oldu.
Saltanat ve halifeliğin kaldırılması konusunda yapılan tartışmalar sonucunda, 1 Kasım
1922’de TBMM’nin 308 numaralı kararı ile saltanat ile halifelik birbirinden ayrıldı ve saltanatın
kaldırılması kabul edildi.

54