Page 39 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 1.Ünite

Türklerde Devlet Teşkilatı

Osmanlı aydınları XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren dünyadaki anayasal gelişmelerden
etkilenmiş, Genç Osmanlılar Cemiyeti’ne üye olan bu aydınlar, Osmanlı Devleti’ne Batı’daki ana-
yasal nitelikleri kazandırmak için çalışmışlardır.
Tanzimat ve Islahat fermanlarından istedikleri sonuçları alamayan Osmanlı aydınları, meş-
rutiyet yönetimine geçişle birlikte dağılmaktan kurtulacaklarına inandıkları için II. Abdülhamit’i
tahta çıkarıp meşrutiyetin ilan edilmesini sağlamışlardır. Meşrutiyetin ilanı ile birlikte halk yö-
netime katılmış, meclis ise iki kısımdan oluşmuştur. Yeni açılan bu meclislerde Ayan Meclisi’nin
üyelerini padişah, Mebusan Meclisi’nin üyelerini ise halk seçmiştir (Şema 1.12).

PARLAMENTO (MECLİS-İ UMUMİ)

Ayan Meclisi Mebusan Meclisi
● Üyelerini padişah seçerdi. ● Halk tarafından seçilirdi. (50 bin kişiye bir mebus)
● Ömür boyu görevde kalırlardı. ● Seçimler dört yılda bir yapılırdı.
● Üye sayısını ve başkanını padişah belirlerdi. ● İki dereceli seçim sistemi vardı.
● Üyelerde 40 yaşını doldurmuş olma şartı ● Üyeler sadece kendi bölgesinin değil, bütün ülke-
aranırdı. nin mebusuydu.
● Mecliste gayrimüslimler de vardı.

Şema 1.12: Meclis-i Umumi

II. Abdülhamit tahta çıkınca BİLGİ NOTU
Şûra-yı Devlet’te (Danıştay) bir ko- Hasan Fehmi, 6 Nisan
misyon oluşturmuş, Sadrazam Mit- 1909 tarihinde öldürülmüş
hat Paşa başkanlığındaki 28 kişilik ve Türkiye’de ilk basın şehi-
bu komisyon, ilk Türk anayasası di olarak tarihe geçmiştir.
olan Kanun-i Esasi’yi (1876) hazır-
lamıştır. Hazırlanan bu yeni Anaya-
sa, 23 Aralık 1876’da II. Abdülhamit tarafından kabul edilmiş, böyle-
ce Osmanlı Devleti’nde artık Meşruti Monarşi yönetimi başlamıştır.
1877-1878 tarihleri arasında çıkan Osmanlı-Rus Savaşı (93
Harbi) sırasında azınlık milletvekilleri olumsuz tutumlar sergileyince
II. Abdülhamit meclis çalışmalarını askıya almıştır.
Görsel 1.39: Hasan Fehmi Batı’daki gelişmeler, II. Abdulhamit’in yönetim anlayışı ve devle-
tin içinde bulunduğu siyasî, askerî, idarî ve iktisadî durum karşısın-
da Jön Türkler, devletin kurtuluşunun meşruti idarede olacağına inanmışlardır. Bu inançlarını
gerçekleştirmek için de İttihat ve Terakki Cemiyeti’ni kurarak tekrar meşrutiyetin ilan edilmesi
için faaliyetlere başlamışlardır.
II. Meşrutiyet’in ilanı (23 Temmuz 1908) ile tekrar parlamenter ve anayasal düzene geçil-
miş ve böylece çok partili dönem başlamıştır. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin etkili olduğu bu
dönemde, Serbesti gazetesinin başyazarı Hasan Fehmi (Görsel 1.39) Galata Köprüsü üzerinde
öldürülünce siyasi hava ittihatçıların aleyhine dönmüştür. Bu olaydan sonra İstanbul’daki avcı
taburları ayaklanmış, 13 Nisan 1909 (31 Mart Olayı) tarihinde İstanbul’da isyan başlamıştır.
Tarihte 31 Mart Vakası diye geçen bu olay üzerine Selanik’ten gelen Hareket Ordusu, 25
Nisan 1909’da İstanbul’a girerek isyanı bastırmış ve II. Abdülhamit’i tahttan indirerek yerine
kardeşi V. Mehmet Reşat’ı tahta çıkartmıştır.

SORU
II. Abdülhamit’in Kanun-i Esasi’yi kabul etmesinin nedenleri nelerdir?

49