Page 35 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 1.Ünite

Türklerde Devlet Teşkilatı

XVII. yüzyılda Yeniçeri Ocağı ve Tımar-
lı Sipahi Teşkilatı’nın ıslahı için çeşitli çalış-
malar yapılmış fakat bu çalışmalarda başarılı
olunamamıştır. Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmayı
düşünen II. Osman ise bu düşüncesi yüzün-
den hayatını kaybetmiştir.
XVIII. yüzyılda I. Mahmut Dönemi’nde
askerî alanda önemli ıslahatlar yapılmıştır.
Fransız asıllı olan ve Osmanlı’da Humbaracı
Ahmet Paşa adını alan Comte de Bonneval’ın
(Kont Dö Bönivel) Osmanlı himayesine girme-
si ile birlikte topçu ocağı ıslah edilmiş ve tek-
nik subay okulu açılmıştır. Görsel 1.37: Nizam-ı Cedid Ordusu (Temsilî)
I. Abdülhamid Dönemi’nde ise deniz mü-
hendishanesi açılarak yenileşme çalışmaları devam ettirilmiştir. Osmanlı Devleti’nde ordu siste-
minindeki bozulmaya karşı gerçek anlamda ıslahat girişimi XVIII. yüzyılda III. Selim tarafından
yapılmıştır. Bu dönemde Nizam-ı Cedid (Görsel 1.37) adıyla yeni bir ordu kurularak tımar sis-
temi yeniden düzenlenmeye çalışılmış, Kabakçı Mustafa İsyanı nedeniyle III. Selim ıslahatlarda
istenilen sonuca ulaşamamıştır.
Yeniçeri Ocağı’nın askerî disiplinden uzaklaşması üzerine, II. Mahmut iktidara gelişinin ilk
yıllarında Sekban-ı Cedit adıyla yeni bir askerî birlik kurmuş ancak Yeniçeri Ocağı bu askerî
birliğin kuruluşuna karşı çıkınca Sekban-ı Cedit’i kaldırmak zorunda kalmıştır.
Sürekli isyan eden ve yeniliklere karşı çıkan Yeniçeri Ocağı’nın içinde; “Devlet ocak içindir.”
anlayışı oluşunca, II. Mahmut ocağın bu yapısıyla devam etmesinin devlete ve millete zarar ve-
receği kanaatine varmış ve 1826 yılında Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmıştır. Yeniçeri Ocağı’nın kaldı-
rılması tarihe Vakay-ı Hayriye (hayırlı olay) olarak geçmiştir. II. Mahmut tarafından kaldırılan
Yeniçeri Ocağı’nın yerine, Asâkir-i Mansure-yi Muhammediye (Muhammed’in zafer kazanmış
ordusu) adıyla yeni bir ordu kurulmuştur.
Asâkir-i Mansure-yi Muhammediye ordusu, merkezî ve düzenli bir ordu olduğu için kısa
sürede taşrada aynı özellikte yeni birlikler oluşturulamamış, bu nedenle taşrada Redif adıyla
yeni birlikler kurulmuştur.
Osmanlı ordusunda teşkilatlanmayla başlayan yenileşme girişimlerinin yanında askerî eği-
timde de değişiklikler yapılmıştır. II. Mahmut Dönemi’nde Askerî Tıp Okulu açılmış ve devletin
doktor ihtiyacı bu şekilde karşılanmıştır. Askerî tıp okuluyla birlikte muvazzaf asker yetiştirmek
maksadıyla Harp Okulu, Harp Okulu’na öğrenci yetiştirmek amacıyla da bugünkü ortaokul
(rüştiye) ve liselerin (idadî) yerini tutan askerî rüştiye ve idadîler açılmıştır.
!
BiYOGRAFİ

II. Mahmut (1785 - 1839)
20 Temmuz 1785 yılında İstanbul’da doğmuştur. Babası Sultan I. Abdülhamid,
annesi Nakşidil Valide Sultan’dır. Cesur, temkinli, sabırlı ve azimli bir kişiliğe sahip-
tir. 1808 yılında tahta çıktığı zaman 23 yaşındaydı. Zeki ve bilgili bir insan olan II.
Mahmut, Avrupa’daki yenileşme hareketlerini takip edip uygulamaya çalışmıştır.
Adalete önem verdiği ve yeni kanun ve tüzükler hazırlattığı için kendisine
Adlî unvanı verilmiştir. Şiiri, edebiyatı ve bilimi çok sever, halk arasında dolaşıp
onların sorunlarını dinlemeyi ihmal etmezdi. Kendisi reformist bir padişahtı. Os-
manlı Devleti’ni sosyal ve kültürel açıdan geliştirmeye, medeniyet bakımından
ileri bir ülke seviyesine çıkarmaya çalışmıştır. Verem hastalığından dolayı 1 Tem-
Görsel 1.38: II. Mahmut
muz 1839 yılında vefat etmiştir.
Tanzimat Dönemi’nde askerî alanda da kalıcı ve köklü değişiklikler yapılmıştır. Tanzimat Fer-
manı’nda askerlik sorununa değinilmiş, askerlik görevinin vatan borcu olduğu anlayışından yola
çıkılarak herkesin bu görevi belirli bir süre için yerine getirmekle yükümlü olduğu vurgulanmıştır.

45