Page 34 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 1.Ünite

1. Ünite

Osmanlı Devleti’nin katıldığı savaşlar genelde bahar ile bir-
likte başlar, kış girmeden de sona ererdi. Yapılan savaşlar yak-
laşık altı ay devam ettiği için askerin iaşesi, ihtiyaçları, savaş
araç ve gereçleri için ayrı bir bütçe oluşturulurdu. Bu bütçe; mu-
kataa, kürekçi bedelleri ve cizye gelirlerinden oluşurdu. Ayrıca
reâyadan savaş durumunda alınan ek vergiler de vardı. Bunlar;
Avarız-ı Divaniye, İmdadiye-i Seferiye ve Sürsat gibi isimler
verilen gelirlerdi.
Osmanlı ordusu savaşa giderken ordunun geçeceği yol gü-
zergâhlarında bulunan yerleşim yerlerindeki mülkî amirlere
haber salınır, mülkî amirlerden güzergâh yollarının düzel-
tilmesi, köprülerin tamir edilmesi ve ordunun konaklaya-
cağı yerlerde hazırlık yapılması istenirdi. Osmanlı ordusu
sefere; sağ kol, orta kol ve sol kol olmak üzere üç ayrı koldan
ilerlerdi.
Yol güzergâhlarında ordunun konaklayacağı menzil denen
yerlerde ambarlar bulunurdu. Bu ambarlarda hem askerlerin hem

Görsel 1.36: Cebelü askeri (Temsilî) de hayvanların ihtiyaçları için un, arpa, buğday, çavdar, pirinç, yağ,
bal vb. yiyecekler depolanır ve burası barış zamanında bile boş bı-
rakılmazdı. Bazen de yol güzergâhında yiyecekler satın alınır, askerlere günlük pişirilmiş sıcak
yiyecekler verilirdi.
Osmanlı ordusu her daim savaşa hazır hâlde bekletilirdi. Kapıkulu ocakları merkezde bu-
lunur, ordunun en kalabalık kısmını oluşturan tımarlı sipahiler ise tımar olarak kendilerine
verilen topraklarda yaşarlardı. Tımar sahipleri aldıkları gelir karşılığında cebelü (Görsel 1.36)
denilen asker beslerlerdi. Bu askerler bulundukları yerlerde her türlü askerî eğitimi alır, savaş
zamanı tımar sahipleri ile birlikte savaşa katılırlardı.
Akıncılar ise bilgi toplama, sınırları koruma ve sabotaj gibi faaliyetlerle düşmanı yıpratır-
lardı. Osmanlı’da ayrıca gerek duyulduğu zaman Kırım Askerî Kuvvetleri de orduya eşlik ederdi.
Savaşlar sırasında diğer bağlı beyliklerden de zaman zaman orduya asker katılımı olurdu.

SIRA SİZDE

“Tarih boyunca orduların savaşa hazırlanması, askerlerin ihtiyaçlarının karşılanması ve
ordunun savaş alanına intikal ettirilmesi büyük bir planlama ve zor bir organizasyonu gerektir-
miştir. Çünkü orduların savaş alanlarındaki başarılarının bir kısmı bu uygulamalara bağlıydı.
Bu nedenle Osmanlı Devleti altı yüz yıla yakın hüküm sürdüğü coğrafyalarda savaş or-
ganizasyonlarını en ince noktasına kadar hesaplamış ve ona göre hareket etmiştir.”
Metne göre Osmanlı Devleti’nin savaş organizasyonunda başarılı olmasını sağlayan
önemli uygulamaları nelerdir?

.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................

Osmanlı Ordusunda Değişim
Osmanlı Devleti’nde ordu XVI. yüzyıl sonlarına kadar eğitimli ve mükemmel bir yapıya sa-
hipti. Ancak devşirme usulüne aykırı olarak Kapıkulu Ocakları’na eğitimsiz ve başıboş kimse-
lerin girmesiyle askerî teşkilatta bozulmalar başlamıştır. Merkezdeki bu bozulmaların yanında
taşrada eyalet kuvvetlerinin de bozulmasıyla ordu eski gücünü kaybetmiştir.

44