Page 25 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 2.Ünite

Türklerde Toplum Yapısı

SIRA SİZDE

“Trabzonluların üzerine düştükleri, alışverişi hakkında kavga ettikleri hamsi ba-
lığı… Bu balık Hamsin’de çıktığı için hamsi balığı derler. Balığın çıkışını dellallar hal-
ka haber verirler. Dellalların bir çeşit mürves ağacından boruları vardır. Bir kere su urun-
ca, “Ahça (akçe) çomahla bir mendil hamsi ver.” diye ince sırmalı mendillere balığı koyup
giderler. Balığın suyunun aktığına acıyarak “Bre balığın suyunu akıtıyorsun, suyuna bir
pilavcık sallasana.” diye şaka ederler. Arkasından da şu beyitleri söylerler.
Trabzondur yerümüz,
Ahça tutmaz elümüz.
Hamsi paluk olmasa,
Nice olurdu halumuz.”
Evliya Çelebi, Seyahatname, C. 1-2, s. 459

Evliya Çelebi, Seyahatname adlı eserinde Trabzon’dan söz ederken hamsi balığı-
na özel olarak vurgu yapmıştır. Buradan hareketle coğrafî koşulların yemek kültürü
üzerinde etkilerini örnekler vererek açıklayınız.

.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................

Osmanlı toplumundaki şenlikler ve gelenek-
sel törenler, Orta Asya Türk şölen gelenekleri ve
İslami unsurlara dayandırılmıştır. Şenlikler, hü-
kümdar ve halkın buluştuğu nadir yerlerden birisi
olmuş, bu geleneksel törenler ve şenlikler doğum,
evlilik ve sünnet gibi nedenlerle yapılmıştır.
Şenlikler, devletin otoritesini ve zenginliğini
halka ve dünyaya göstermiş, ekonomik hareketli-
lik getirmiş, dinî amaçlara hizmet etmiş ve halkın
moral seviyesini yükseltmiştir.
Osmanlı Devleti’nde yapılan düğün ve şenlik-
lerde cambazlık, hokkabazlık (sihirbazlık) ve kukla
oyunları gibi çeşitli gösteriler sergilenirdi. Bu eğ-
lencelerde ayrıca güreş, ok atma, cirit ve ata binme
gibi spor gösterileri de yapılırdı.
III. Ahmet’in şehzadelerinin sünnet şenliğin-
deki havai fişek gösterisini anlatan yandaki min-
yatürde (Görsel 2.25) görüldüğü gibi gece Okmey-
danı’nda yapılan görkemli havai fişek gösterileri,
şenliğin muhteşem açılışına katkı sağlardı.
Padişah, yıldızlarla bezeli gece mavisi gökyü-
zündeki fişekleri çadırından izlerdi. Fırıldak, gemi
ve fıskiye biçimlerindeki havai fişekler izleyicileri
kendine hayran bırakırdı. Havai fişek kullanılarak
yapılan bu eğlence anlayışı günümüzde de devam
etmektedir. Görsel 2.25: Havai Fişek Gösterisi minyatürü (Levni)

89