Page 578 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
2. Metindeki soru cümleleri metne konuşma havası katmış, ifade- Ben okuduğum romanlarda her ikisinin de uyumunu ararım.
lerin daha içten olmasını sağlamış ve okuyucuyu konu hakkında Mesela benim için millî değerlerimize aykırı bir konuyu işleyen
düşünmeye yönlendirmiştir. bir roman ne kadar güzel yazılırsa yazılsın okunmaya değer de-
3. Metinde daha çok öznel yargılar kullanılmıştır. Örneğin, Sahibi- ğildir. Aynı şekilde dünyanın en anlamlı konusunu da işlese üslup
kaygısı gütmeyen, sanatsallığı yakalayamayan roman da bence
nin en mahrem dostu olan, bileğinde nabzının atışına arkadaşlık okunmaya değer değildir. Bu sebeple roman, hem üslup hem de
eden, göğsünün üstünde bütün heyecanlarını paylaşan, hülasa konu olarak bana hitap etmelidir.
onun hararetiyle ısınan ve onu uzviyetinde benimseyen yahut ma-
sasının üstünde, gün dediğimiz zaman bütününü onunla beraber Etkinlik No.: 171
bütün olup bittisiyle yaşayan saat, ister istemez sahibine temessül
eder, onun gibi yaşamağa ve düşünmeğe alışır. cümlesi, öznel bir 1. Millî ve manevi değerlerimizi içinde doğup büyüdüğümüz toplu-
cümledir. mun, grupların, kurumların, akran çevremizin ve bütün bu sosyal
ortamları kuşatan tarihsel bağlamın içinde öğreniriz. Bir başka
4. Olası Cevap: Üslup bir yazarın imzasıdır. Kimi yazar eserinde deyişle neyin doğru, iyi, güzel, hoş, önemli, gerekli veya istenir
sade bir anlatım tercih ederken kimi yazar da süslü bir anlatıma olduğu ile ilişkili inançlarımızı başkalarıyla etkileşimlerimiz sı-
başvurur. Okuyucu da farklı üsluplarla yazılmış eserlerden ken- rasında ediniriz. Bireyler, içinde bulundukları sosyal ortamlarda
dine uygun olanını seçer. Bazı okuyucular günlük dille yazılmış, kabul görmek için millî ve manevi değerlere dikkat etmek duru-
kısa cümlelerin kullanıldığı eserleri tercih ederken bazı okuyu- mundadırlar.
cular mecazlı sözlerle süslenen, benzetmelerin ağırlıkta olduğu, 2.
uzun cümleleri barındıran eserleri; bazılarıysa samimi bir üslupla Olası Cevap: Bir genç için aileye destek olmak, hayatının ileriki
yazılan akıcı eserleri okumaktan hoşlanırlar. dönemlerinde kendisi için büyük tecrübe olacaktır. Böylelikle
genç, hayatta karşısına çıkacak zorluklar karşısında daha hazır-
lıklı olacak, ayrıca sorumluluk sahibi olmayı öğrenecektir.
Etkinlik No.: 170
3. Olası Cevap: Bu cümlelerden, çocukların menfaat için arkadaşlık
1. Mizah çok yönlü, çok güçlü bir anlatım tarzıdır. Okuyucuyu ettiklerini anlıyoruz. Ayrıca arabozanlık yaptığı için bir çocuğu
güldürür, düşündürür, eleştirir ve bazen de okuyucunun canını aralarına almak istememektedirler.
acıtır. Oğuz Atay’ın Tehlikeli Oyunlar romanı da okuyucuyu bir
taraftan gerçek dışılıkla güldürürken diğer taraftan insani özel- Arkadaşlık sevgi ve saygı temeline dayanmalıdır. Çıkar iliş-
liklerini kaybettiği için eleştirir. Bütün bunları yaparken aynı za- kisi üzerine kurulu arkadaşlık, önünde sonunda yok olmaya
manda onu bu konuda düşünmeye, kendisini sorgulamaya zorlar. mahkûmdur. Arkadaşlık demek, dayanışma demektir; arkadaşlık
Oğuz Atay, bu çok yönlü ifade gücü sebebiyle mizahi anlatımı demek, güven demektir. Arkadaş iyi günde değil, zor günde ya-
seçmiş olmalıdır. nında olandır. Arkadaşlarımızı doğru seçelim.
2. Olası Cevaplar: Bence de insanlık ölmüştür. Çünkü insanlığın 4. Olası Cevap: Okuduğumuz metindeki çocuklar, boş zamanların-
ölümüne yol açan savaşlar, açlık, kendisinden başkasını düşün- da ya ailelerine yardım etmekteler ya da doğada vakit geçirmekte-
meme, zayıfları hor görme, düşenin elinden tutmama, yardıma ler. Fakat günümüzde teknolojinin de gelişmesinin etkisiyle özel-
ihtiyacı olanlara sırt çevirme, doğayı tahrip etme gibi kötü tutum likle şehirdeki çocuklar elektronik iletişim araçlarıyla daha fazla
vakit geçiriyorlar. Bu nedenle dışarıya daha az çıkıyorlar. Doğada
ve davranışlarla kuşatılmış durumdayız. Haber bültenlerini takip
etmenin bile insanlığın öldüğünü anlamak için yeterli olduğunu fazla vakit geçiremiyorlar. Bu da onların asosyalleşmesine neden
düşünüyorum. oluyor.
Bence insanlık yaşamaya devam ediyor. İnsanlığın öldüğüne dair Etkinlik No.: 172
pek çok şey sıralanabilir ama unutmayalım ki insanlık dediğimiz-
de aklımıza gelen duygu, düşünce ve davranışlar hâlâ iyi insanlar- 1. Olası Cevap: Bereket ile çokluk kavramı genellikle birbirine ka-
da yaşamaya devam ediyor. Çevremizde tek bir iyi insan kalsa bile rıştırılır. Çokluk nicelik ifade eden, sayılıp ölçülebilen şeyler için
insanlık onunla yaşamaya devam edecektir. kullanılır ve her çok olan bereketli değildir. Oysa bereket, sahip
olunanların ihtiyaca yetmesi, bizi başkasına muhtaç bırakmama-
3. Olası Cevap: Dram, göstermeye bağlı edebî metinlerdendir. Edebî sıdır. Aynı zamanda bereket, manevi bolluğu ifade eder. Bunların
metinler kurmacaya dayanır. Gerçekler yazarın duygu, düşünce yanında helal kazancı, alın terini, hak edilmişliği de içerir. Helal
ve hayal dünyasında şekil değiştirir ve okura bu yeni hâliyle ak- yoldan kazanılmamış malın bereketinin olmayacağı düşünülür
tarılır. Dolayısıyla kurmaca metin okuyan bir insan okuduğunun toplumumuzda. Anadolu insanı için bereket o kadar değerli bir
gerçek olmadığını, onun değiştirilmiş bir görüntüsü olduğunu kavramdır ki özlemle beklediği, hayat kaynağı yağmurun yağışı-
bilir. Öğretici metinlerdeyse yazar, olaylara nesnel bir gözle ba- nı, bereket yağıyor, diyerek karşılar.
kar. Bu tür metinlerde gerçekler değiştirilmeden aktarıldığı için
okuyucu anlatılanlara daha kolay inanır. Haber metni de öğretici 2. Olası Cevap: Millî ve manevi değerlerimiz bizi bir arada tutar,
metin türü olduğu için drama göre daha inandırıcıdır. aynı hedef için birlikte hareket etmemizi sağlar. Bu değerler bizi
diğer milletlerden ayırırken birbirimize bağlar. Onlar sayesinde
4. Olası Cevap: Hiçbir insanın parmak izi başkasınınkine benze- birbirimizin kıymetini daha iyi anlarız. Tasada ve kıvançta bir
mez. Parmak izi bütün benzerliklerimize rağmen her birimizin oluruz. Vatan, bayrak, ezan, din, dil gibi değerler sayesinde daha
farklı olduğunu gösterir. Kurmaca metinlerde de büyük sanatçıla- güçlü, zorluklara karşı daha dirençli oluruz.
rı diğerlerinden ayıran en önemli özelliklerden biri kullandıkları Değerlerimizi korumak için donanımlı, eğitimli nesiller yetiştir-
üsluptur. Üslup kişiseldir ve yazarı diğer yazarlardan ayırmamızı, meli, özellikle aile bağlarını kuvvetli tutmalı ve gelecek nesillere
onun eserlerini benzerleri arasından seçebilmemizi sağlar. Bu se- bu değerleri aktarmada titiz davranmalıyız.
beple üslup, parmak izine benzetilmiştir.
3. Olası Cevaplar: Yaşlı adam çevresindeki değişime ayak uydu-
5. Olası Cevaplar: Ben roman seçerken sorduğum soru, “Romanda ramamış ve bu yüzden eve kapanmış olabilir. Çünkü çevresine
ne anlatılmış?” değil “Roman nasıl anlatılmış?” sorusudur. Çün- uyum sağlayamayan kişi zamanla topluma yabancılaşır ve ondan
kü bence yeryüzünde ele alınmadık konu kalmadı: vatan sevgisi, kopar. Bu da yalnızlaşmaya sebep olur.
yardımseverlik, Doğu-Batı çatışması, yalnızlık, bunalım, yaban- Yaşlı adam bana göre manevi çözülmeyi protesto etmek için so-
cılaşma, dostluk, aydın-halk çatışması... Bu yüzden bir romanda kağa çıkmıyor olabilir. Değerlerin aşındığı bir dünyaya katılmak
ne anlatıldığı değil nasıl anlatıldığı benim için daha önemlidir. istememiş ve buna tepkisini bu şekilde gösteriyor olabilir.

576