Page 14 - Felsefe 11 | 5.Ünite

5. ÜNİTE

Diyalektik Materyalizm ve Değişim Sorunu
Materyalizm, varlığın temelinde maddeyi gören anlayışların ortak adıdır. Materyalizm düşüncesi ilk
Çağ’dan bu yana farklı düşünürlerce ortaya konmuş ve maddenin varlığa temel oluşu farklı biçimlerde
savunulmuştur.
Materyalist düşünceyi temel alan Marx ve Engels, tinden başladığı için Hegel’in diyalektiğini baş aşağı
duruyor olarak nitelendirmiştir (Şekil 5.3). Onlara göre Hegel, diyalektik yöntemi tez-antitez-sentez süreç-
leriyle belirlemede doğru bir düşünce ortaya koymuş ancak tez aşamasını tin ile başlatmakla hata yapmıştır.
Tez aşaması madde yani doğa ile başlamalıdır. Marx ve Engels bu yaklaşımlarıyla diyalektik materyalizm
düşüncesini ortaya koymuşlardır. Onlara göre varlığın tüm süreci doğanın nicel birikimlerinden oluşan nitel
sıçramalardan oluşur. Nitel birikimler de nicel olanı değiştirmeyi sağlar.
Genel olarak diyalektik yöntemi Engels, düşünce ve doğanın Marx ise toplumun hareket ve değişimlerini
açıklamak adına kullanmıştır.
Engels, dönemin bilimsel bilgilerini ele ala-
rak doğayı ve doğanın diyalektiğini açıklamaya AKIL
çalışmıştır. O, düşünce ve doğanın uyumlu ya-
Antitez (Karşı Sav)
pılarda olduğunu ve düşüncenin işleyişinin do-
ğanın tabi olduğu yasalara göre şekillendiğini
savunmuştur. Bu hâliyle diyalektik bir yöntem
olmasının yanında epistemolojik-ontolojik bir
görüştür.
Sentez (Bileşimli Sav)
Marx, tarihteki toplumsal değişimleri ince-
Yeni Tez
leyerek tarihsel dönüşümü üretim süreçlerine
bağlayarak açıklamaya çalışmıştır. Ona göre Antitez (Karşı Sav)
insanlar, ekonomik süreçte üretim yapan ve
üretilenlere sahip olanlar olarak farklı sınıfla-
ra tabidir. Toplumda ekonomik üretim ilişkileri
maddi unsurlar olarak alt yapıyı (temeli) oluş-
tururken siyaset ve hukuk gibi kurumlarsa üst Sentez (Bileşimli Sav)
yapıyı oluşturur. Marx’a göre alt yapı üst yapıyı Yeni Tez
belirler. Marx, bir toplumun ekonomik unsurla-
rının (alt yapı) kültür ve hukuk gibi olguları (üst
yapı) oluşturduğunu ileri sürer. Ona göre alt ve
üst yapı değişimleri birbirini etkileyerek yeni
Sentez (Bileşimli Sav)
ekonomik sistemler oluşturur. Marx’ın yönelimi,
Yeni Tez
tarihsel materyalizm olarak da adlandırılır.
Diyalektik materyalizm 20. yüzyılın felsefi
ana akımlarından biridir. MADDE

Şekil 5.3: Diyalektik materyalizm

Tartışalım

1. Pozitif bilimlerin gelişimi diyalektik materyalizm düşüncesini nasıl etkilemiştir?
2. Diyalektik materyalizm, doğa ve toplumu nasıl açıklamıştır?

Tartışma Notları
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

130