Page 19 - Fen Lisesi Kimya 11 | 5.Ünite

KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ

5.5. Alıştırma

Bir tepkimenin mekanizması aşağıdaki gibidir:
I. Cl (g) → 2Cl(g) (hızlı)
2
II. N O(g) + Cl(g) → N (g) + ClO(g) (yavaş)
2 2
III. 2ClO(g) → Cl (g) + O (g) (hızlı)
2 2
Buna göre
a) Net tepkime denklemini

b) Ara ürünleri
c) Tepkime moleküleritesini

ç) Tepkime derecesini
d) Tepkime hız ifadesini yazınız.

5.6. Alıştırma

2XY (g) + Z (g) → 2XY Z(g) tepkimesi iki basamakta gerçekleş-
2 2 2
mektedir. Bu tepkimenin hızlı basamağı XY (g) + Z(g) → XY Z(g)
2 2
şeklindedir. Buna göre tepkimenin hız ifadesi nedir?

Tepkime Hızına Etki Eden Faktörler
Tepkime hızına; madde cinsi, derişim, sıcaklık, katalizör ve temas
yüzeyi etki eder.

Madde Cinsinin Tepkime Hızına Etkisi
Tepkime hızına tepkimeye giren maddelerin türü etki eder. Tepki-
meye giren maddeler atom, molekül, iyon ve radikal hâlinde olabilir.
Kimyasal tepkimeler oluşurken bağlar koparak yeni bağlar oluşur. Bir
tepkimede kopan ve oluşan bağ sayısı arttıkça tepkime yavaşlar.
Oda sıcaklığında iyonlar arasındaki tepkimeler genellikle hızlı ger-
çekleşir. Zıt yüklü ve iyon yükü büyük olan tepkimeler çok hızlı gerçek-
leşir. Nötralleşme ve çökelme tepkimeleri hızlı gerçekleşen tepkimeler-
dir. Tanecikleri arasında kovalent bağ olan tepkimelerin gerçekleşmesi
genellikle yavaştır.
Örneğin
2 + 3 + 2 + 3 +
I. Cr + (suda) + Fe (suda) → Fe (suda) + Cr (suda)

+
II. Ag + (suda) + Cl¯(suda) → AgCl(k)
2 +
2
III. Ba (suda) + SO ¯(suda) → BaSO (k)
4 4
IV. 2NO(g) + O (g) → 2NO (g)
2 2

285
KİMYA 11. SINIF