Page 122 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi

2. Yükleme
Cümle Çalışma No.: 30
Sorulan Soru
Onları görünce eski günlerimi Ne zaman? 1. Olası cevap: Bilimsel makale ile edebî makalenin “başlık”
hatırladım. bölümleri aynıdır. Bilimsel makalenin “başlık” dışında kalan
Topallayarak yürümeye çalışı- Nasıl? “özet” ve “giriş” bölümü, edebî makalenin “giriş” bölümüne;
yordum. “yöntem” ve “bulgu”, “gelişme” bölümüne; “sonuç” bölümü
de “sonuç” bölümüne dâhil edilebilir.
Çocuk korkudan konuşamıyordu. Niçin, neden, niye? Çünkü edebî makale de bir çeşit düşünce yazısı olup gazete
ve dergi çevresinde gelişmiştir. Yeterli bilgi birikimi ve özgün
Dosta düşmana muhtaç olmadan Nasıl? bir üslup gerektiren bu makalelerde ele alınan konuya ilişkin
yaşamalıyız. değerlendirme, görüş ve öneriler kanıtlarla desteklenir. Amaç,
Onu bir saat daha bekledim. Ne kadar? bilgilendirme ve öğretmedir. Kişisel görüşler; giriş, gelişme
ve sonuç bölümleri hâlinde, mantıksal tutarlılıkla bir araya
3. Olası cevap: İşini en iyi şekilde yapmaya çalışır, sorumluluk- getirilir.
larını tam anlamıyla yerine getirirdi Aytuğ. Olanları düşündü 2. Olası cevap: I. metin daha teknik ve delillere dayalı bir anlatı-
bir süre. İsteksiz çayını yudumladı. Oğlu tek bir söz bile ma sahip. Üslup bir şey öğretmekten çok ikna etme amacı ya
söylemeden içeri girdi. Selam vererek koltuğa oturdu. Şaş- da tespitte bulunma çabası taşımakta: “Derginin tezi; “taşrada
kın gözlerle babasına baktı. oluşturulacak edebî muhitle millî ve evrensel edebiyat ve kül-
tür ortamına ne aktarılabilir?” ideali etrafında belirginleşir.”
Çalışma No.: 28 II. metin daha yumuşak bir üslup ile oluşturulmuş. Bir şeyin
farkına varılmasını hedeflemekte ve yazarın kişisel görüşle-
1. rini içermektedir. Metnin son cümlesi bu üslubu ortaya koy-
Cümleler D/Y maktadır: “Edebiyat araştırmacıları için de ayrı bir heyecan
kaynağı bunları bulup çıkarmak. Heyecanla beklemeye devam
Sadece tıp, ekonomi, sosyoloji, felsefe gibi bilim Y ediyoruz.”
dallarıyla ilgili konular işlenir.
Sözcükler genellikle gerçek anlamı ile kullanılır. D Çalışma No.: 31
Süslü, sanatlı bir anlatıma yer verilir. Y 1. Cümle Nesne
Nesnel bir anlatım tercih edilir. D Kırgızların tarihini, edebiyatını, inançla-
rını ve mitolojilerini bütün ayrıntılarıyla Belirtili Nesne
Bilgi vermek amacıyla yazılır. D gözler önüne serer.
2. Olası cevap: II numaralı tablo okuduğumuz makalenin türüne Er Manas, yiğitliğiyle, aklıyla kırılanı Belirtili Nesne
birleştirir, dağılanı toplar.
aittir. Bilimsel makalelerde başlık, özet, giriş, yöntem, bulgu-
lar, sonuç, tartışma ve kaynakça bölümleri vardır. Kırgızlar kayıplarının ardından yas Belirtisiz
3. Olası cevap: Bilimsel makalelerde yazar görüşlerini ispatla- törenleri düzenliyordu. Nesne
mak için karşılaştırmalara başvurur ve sayısal verilerden ya-
rarlanır. Okuduğum metinde de yazar görüşlerini ispatlamak Semetey’in en büyük amacı babasının
için bu yöntemlere başvurmuştur. TÜİK verilerinden ve metin iktidarını devam ettirmektir. Belirtili Nesne
içerisinde karşılaştırmalardan yararlanmıştır.
Ölümsüzlük suyunu Manas’ın elinden
Çalışma No.: 29 içmişlerdir. Belirtili Nesne
1. Olası cevap: Okuduğum metinde yazar Anadolu’da ilk yazı 2.
dilinin nasıl oluştuğu konusuna açıklık getirmiştir. Bu maka- Altı Çizili
lede ele alınan konu gibi sanat, edebiyat ve dil alanlarında bi- Cümle Sözcüklerin
limsel yöntemlerle araştırılmaya ihtiyaç duyulan pek çok konu Öge Çeşidi
vardır. Edebî makale türü, bu alanlarda araştırmalar yapılıp
yeni görüşlerin ortaya konması için bilim dünyasının ihtiyaç- İkinci bölüm, Manas’ın oğlu Semetey’i Belirtili Nesne
larını karşılayan bir metin türüdür. anlatır.

2. a) Olası cevap: Okuduğum metin dil üzerine yapılmış bir ça- Bütün Kırgız halkının ruhunu kuşatan Dolaylı
lışma olduğu için edebî makale özelliği taşıyor. otoritesiyle destana güç verir. Tümleç
b) Olası cevap: Okuduğum metinde özet olmadığı için metnin İktidar, Manas’ın torunu ve ruhunun Belirtili Nesne
içeriğini kısa ve net bir biçimde göremiyorum. Bu nedenle himayesindeki Seytek’i beklemektedir.
metni okumamın gerekli olup olmadığına karar veremiyo-
rum. Makaledeki konuyla ilgili bir araştırma yapmayı ta- Belirtili
sarlıyorsam metinde kullanılan kaynaklara ulaşıp onlardan O, kösteklenen ayakları çözer, eziyet Nesne-Dolaylı
araştırmamda faydalanmak isterim. Bu bakımdan metinde çeken başlara ilaç olur. Tümleç -Belir-
kaynakça bulunmaması da beni olumsuz yönde etkiliyor. tisiz Nesne
3. Olası cevap: Makale, edebiyatımıza ilk girdiği yıllardan iti- İşte bütün bu olaylar Manasçı adı verilen
baren kendine gazete ve dergilerde yer bulan bir tür olmuştur. kişiler tarafından yüzyıllar boyunca Zarf Tümleci
Teknolojik gelişmelere bağlı olarak zamanla basılı gazete ve terennüm edilmiş.
dergilere olan ilgi azalmış, genel ağda yayımlanan gazete ve Zarf Tüm-
dergiler daha çok ilgi görmüştür. Böylece makale türü ağırlıklı Onun sesini duyan çobanlar, sürülerini leci-Dolaylı
olarak dijital ortamda yer almaya başlamıştır. Okuyucuların bırakıp obaya dönerler, hayvanları da Tümleç-Do-
edebî makalelere daha kolay ulaşmasına da olanak sağlayan onun arkasından Manas’ı dinlemeye laylı Tüm-
dijital dergilere olan ilgi önümüzdeki yıllarda da artarak de- gelirmiş. leç-Dolaylı
vam edecektir. Tümleç
120