Page 118 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi

Çalışma No.: 10 Çalışma No.: 13

1. a) 1. a)
Yorganımı Sıkı Sar 
Metin, Kurtuluş Savaşı esnasında
Saatların Tıkırtısı iki Türk askerini ve silahları Ana-
Metnin konusu nedir? dolu’ya geçirmek için verilen mü-
Şahut'la Karısı  cadeleyi konu ediniyor.
Sal Metnin teması “kahramanlık” ve
Metnin teması nedir?
“fedakârlık”tır.
b) Olası cevap: Hem Yorganını Sıkı Sar hem de Şahut’la Ka-
rısı adlı hikâyelerde dilin yalın olduğunu ve kahramanların Metindeki temel çatış- Metnin temel çatışması, işgalciler
ağız özelliklerine uygun konuşturulduğunu görüyoruz. Ko- ma nedir? Temel ça- ile Türk millî mücadelesine katılan
nularını incelediğimizde geçim sıkıntısı çeken, daha rahat tışma kimler arasında direnişçiler arasında cereyan et-
bir hayatın hayalini kuran insanlar ele alınıyor. Bundan cereyan etmektedir? mektedir. Temel çatışma “işgal” ve
dolayı her iki metin de toplumcu gerçekçi bakış açısıyla “direniş”tir.
yazılmıştır. Saatların Tıkırtısı ve Sal adlı hikâyelerde dil Metin, vatanın en değerli varlık ol-
yalındır fakat bu hikâyelerdeki kahramanlar bölgesel ağız Metnin iletisi duğu ve vatan için hiçbir fedakâr-
özellikleriyle konuşturulmamıştır. Ayrıca kahramanların (mesajı) nedir? lıktan kaçınılmaması gerektiği me-
günlük hayatla ilgili düşünceleri, iç dünyaları ya da gün sajını veriyor.
içindeki sıradan uğraşları ele alınmıştır. Toplumun sosyal
veya ekonomik sorunlarıyla ilgili meseleler işlenmemiştir. b) Evet, okuduğum hikâye millî duyarlılıkları yansıtıyor.
Bu nedenle bu iki hikâye toplumcu gerçekçi bakış açısıyla Kurtuluş Savaşı’ndaki kahramanca mücadeleyi anlatması,
yazılmamıştır. millî menfaatlerin her şeyden önce geldiğini vurgulama-
sı, vatanın en önemli varlığımız olduğu mesajını vermesi
Çalışma No.: 11 hikâyenin millî duyarlılıkları yansıttığını gösteriyor.
1. Gözleme dayanan anlatımda metni anlatan kişi olayları sadece 2. Olası cevap: Okuduğum metindeki Hasan Dayı, Türkçülük
uzaktan izleyen, gözlemleyen ve olayları çevreyi betimleyen ideolojisinin özelliklerini taşıyor. Hasan Dayı, millî çıkarlar
konumdadır. Portakal hikâyesinde anlatan kişi yaşanılan olay- için kendini ve evlatlarını tehlikeye atmaktan sakınmıyor, iki
ların dışında kalmıştır yani olaylara kendi yorumunu katma- Türk zabiti ile silahları Anadolu’ya geçirme görevi için elin-
mıştır. Bu sebeple okuyucuya düşünme hayal kurma ve olay- den gelen her şeyi yapıyor ve işgalcilere karşı korkusuzca
ları analiz etme imkânı tanınmıştır. mücadele ediyor. Bu eylemler Hasan Dayı’nın Türkçülük ide-
olojisinin özelliklerini taşıdığını gösteriyor.
2. Olası cevap: Okuduğumuz hikâye portakal ekseninde, binler-
ce sandık portakalı denize dökmüş gibi göstererek haksız ka- Çalışma No.: 14
zanç elde edenlerle aynı gemide çalıştığı hâlde evine bir kilo
portakal alamayan zor durumdaki insanların hikâyesini an- 1. Yürekli hikâyesinde görülmektedir. Çünkü alegorik bir an-
latmaktadır. Bu hikâyede, kaptan ve arkadaşlarının avaryaya latım söz konusudur. Olay örgüsü ve mekân geri plandadır.
çıkarttığı portakalın parasını aralarında paylaşırken bu gemiye Toplumla çatışmanın göstergesi olarak “pusula”sı, “harita”sı,
binlerce sandık portakalı yükleyip boşaltan vinççinin yoksul- “can yeleği” olmadan küreğe oturarak denizde seyahat etme
luk nedeni ile yeni doğum yapmış eşine bir kilo portakal satın söz konusudur. Burada gerçeği ve tecrübeyi yok sayma dü-
alıp götürememe gerçeği işlenmiştir. şünülebilir. Bir başka deyişle gerçekle ve tecrübeyle çatışma
3. b) İsmail Denizer, Süvari ön plandadır. vardır. Karşılıklı konuşma havasında olan hikâyede, konuşma
c) Hikâye, toplumun aksayan yönlerini ortaya koyma ve top- çizgileri kullanılmadığı için hikâyenin tamamı bir iç konuşma
olarak değerlendirilmektedir. Bireyin kendi beniyle konuşma-
lumu yönlendirme amacındadır. sı ve “ben”ini ön plana çıkarması söz konusudur.
ç) Hikâyede çok fazla anlaşılmayan kelime yoktur. Dil ve an-
latım sade ve halkın anlayacağı tarzdadır. 2. Hikâye, tek başına yaşayan bir insanın hayatından alınmış bir
kesitten oluşmaktadır. “İç dünyasına çekilen birey”i ifade et-
Çalışma No.: 12 mektedir. Ayrıca hikâyedeki “Tek başımayım yalnızlığımda.
Bunu aklımdan çıkarmamaya gayret ediyorum.” “Sonra bah-
1. çemde oturup bir bir çiçeklerime bakıyorum. Bazen da dönüp
Metinler Kelimeler sepetime!” ifadeleri alegorik bir yaklaşımın yansımalarıdır.
Anlatıcının kendi “ben”ini ön plana çıkarması yönüye metin
I. Metin Derviş, Ashab-ı Kehf , Kıtmir modernist hikâye özelliği taşımaktadır.
II. Metin Nuh, tufan, elif, vav. 3.
III. Metin Hükümet. Zaman, mekân ve olay örgüsü geri planda kalmıştır.
IV. Metin Devlet.

2. Olası cevap: İnsan, vatanını güçlü kılmak için her türlü zor-
luğa göğüs gererek canla başla çalışır. Yeter ki elinde fırsat
olsun. Vatanını, milletini seven, koruyan, kollayan, birlik ve Bireyin “ben”i ön plandadır.
beraberliğine önem veren her vatandaş kendine sağlanan ola-
naklar doğrultusunda vatanına hizmet eder. Vatanının çağdaş
medeniyetlerin seviyesine gelmesinden gurur duyar.
3. Olası cevap: Okuduğum metinlerden I ve II numaralı metinler
dinî duyguları yansıtmaktadır. Çünkü I. metinde yazar; dervi-
şin sabırla, aşkla, sadakatle yaptığı yolcukluktan bahsetmiştir. Alegorik anlatım ön plandadır.
II numaralı metinde ise Nuh’un gemisinden bahsedilmektedir.

116