Page 24 - Seçmeli Psikoloji | 3.Ünite
P. 24
3. ÜNİTE
lerine veya kültürlere daha yakın bazılarına ise daha uzak olabilir. Bu da sonuçları olumlu ya da olumsuz yönde
etkileyebilir. 1979 yılında IQ testinden aldığı puana bakılarak Afrika kökenli bir çocuk düşük zekâlılara yönelik
eğitim veren bir okula gönderilir. Çocuğun ailesi tarafından açılan davada, Amerika’daki okullarda uygulanan IQ
testlerinin farklı ırktan insanlara karşı ön yargılı olduğu sonucuna varılır. Mahkeme, sadece IQ testlerine dayanarak
çocukların düşük zekâlılara yönelik özel sınıflara yerleştirilemeyeceği kararını alır.
WISC-r Zekâ Testi: 4-6, 6-16 ve yetişkinler olmak üzere üç farklı yaş grubuna uygulanabilen çeşitleri olan
Wechsler Zekâ Testi bireysel olarak uygulanan bir testtir. Bu test sözel ve performans olmak üzere iki bölümden
oluşur. Her bölümde biri yedek olmak üzere altı çeşit alt test bulunur. Sözel bölüme ait alt testler; genel bilgi,
benzerlik, aritmetik, sözcük dağarcığı, yargılama ve sayı dizisidir. Performans bölümüne ait alt testler ise resim
tamamlama, resim sıralama, küplerle desen ve parça birleştirme, şifre ve labirentlerdir.
Simon-Binet Zekâ Testi: Fransız eğitim sistemi için Alfred Binet (Alfred Bine) ve çalışma arkadaşı Theodore
Simon (Teodor Simon) tarafından hazırlanan ilk standart zekâ testidir. Bir dizi soru yönergesi ile Paris’teki okul ço-
cuklarının hangilerinde zihinsel gerilik veya öğrenme güçlüğü bulunduğunu tespit etmeyi amaçlayan bir testtir.
Test, zorluk derecesi gittikçe artan sorulardan oluşur. Testi uygulayan uzman, teste ilk sorudan başlar ve çocu-
ğun cevap veremediği soruda testi sonlandırır. Test belli bir yaştaki normal zekâya sahip çocukların cevaplayabi-
leceği sorulardan oluşur. Örneğin testte 7 yaşındaki bir çocuk 9 yaşındaki çocukların cevaplayabileceği soruları da
cevaplarsa takvim yaşı 7 olan bu çocuğun zekâ yaşı 9 olarak belirlenir. 7 yaşındaki bir çocuk, 3 yaş seviyesindeki
soruları cevaplayıp 3 yaş üstündeki soruları cevaplayamazsa çocuğun zekâ yaşı 3 olarak belirlenir.
Lewis Terman (Luvıs Törmın) ve Wilhelm Stern (Vilhelm Sitern), Simon-Binet test sonuçlarını puan olarak ifade
etmek için bir formül geliştirir. Bu formülde zekâ bölümü, zekâ yaşının takvim yaşına bölünüp 100 ile çarpılmasıyla
elde edilir.
IQ= ZY/TY x 100
Yukarıdaki örnekte takvim yaşı 7, zekâ yaşı 9 olan çocuğun zekâ bölümü şu şekilde hesaplanır.
9/7x 100 = 128
Hesaplamaya göre bu çocuğun zekâ bölümü 128’dir. Böylece zekâ düzeyi sayısal olarak ifade edilmiş olur.
Cattel Zekâ Testi: R.B. Cattel (Ketıl) tarafından geliştirilmiş olan Cattel Zekâ Testi, performans ile zekâ seviyesini
ölçer ve kültürden bağımsız olduğu için tüm toplumlarda uygulanabilir. Bu testte 4 alt testten, dört ayrı puan elde
edilerek kişinin zekâ seviyesi hesaplanır. 2A, 2B ve 3A olmak üzere üç formu vardır. Test 4-7 yaş, 7-14 yaş ve 14 yaş
üstü bireylere uygulanır. Cattel Zekâ Testi, bireysel ve grup olarak uygulanabilir. Uygun yaş grubuna göre bireyin
kendisine verilen formu belirli bir süre içerisinde yanıtlaması istenir.
Binet-Terman Zekâ Testi: Her yaştan bireye uygulanabilen Binet-Terman Zekâ Testi’nin sözlü, yazılı ve çizime
dayalı aşamaları vardır. Testi yapan kişinin verdiği cevapların %75’inin doğru olması kişinin o yaşın gerektirdiği
zekâya sahip olduğu şeklinde değerlendirilir.
3.12. ZEKÂ TÜRLERİ
KONUYA HAZIRLIK
1. Sizce hangi yetenekler zekâ göstergesi olabilir?
2. Bazı insanlar, akademik alanda çok başarılı olmalarına rağmen neden başarılarıyla orantılı bir
kariyere sahip değildir?
Geleneksel zekâ kuramcıları zekâyı tekil, sabit, sayısal ve gerçek yaşamdan soyutlanarak ölçülebilen bir yapı
olarak ele alır. İnsanların var olan yeteneklerini ve potansiyellerini saptamayı amaçlar. Çağdaş zekâ kuramcılarına
göre ise zekâ, çoğul ve geliştirilebilir bir niteliğe sahiptir. Bu dönem kuramcılarının amacı, zekâyı gerçek yaşamdan
soyutlamadan ölçmek ve bu sayede bireyin gizil güçlerini ve başarılı olma potansiyelini saptamaktır.
Tek etmen kuramına göre zekâ, genel bir yetenektir. Herhangi bir alanda başarılı olan biri diğer alanlarda da
başarılı olabilir. Yirminci yüzyılın başlarında yaşamış olan İngiliz Psikolog Charles Spearman’a (Çarls Spirmın) göre
zekâ, genel bir yetenek ile bu yeteneğe bağlı olan özel yeteneklerden oluşur. Spearman, bir alanda başarılı olan
bir kişinin diğer alanlarda da genel olarak başarılı olduğunu kabul eder. Yaptığı analizler sonucunda tüm zihinsel
106 ÖĞRENME, BELLEK, DÜŞÜNME
