Page 21 - Seçmeli Psikoloji | 3.Ünite

3. ÜNİTE

3.9. DİLİN DÜŞÜNMEDEKİ ROLÜ

KONUYA HAZIRLIK

1. Ludwig Wittgenstein'ın (Ludvik Vitgenştayn) "Dilimin sınırları, dünyamın sınırlarıdır." ifadesini
yorumlayınız.
2. İnsan konuştuğu için mi düşünür, düşündüğü için mi konuşur?

Dil insanların duygu, düşünce ve isteklerini sadece ses ya da yazı ile değil; davranışlar, jestler, mimikler, işaret-
ler vb. aracılığı ile yansıtan iletişim ve anlaşma aracıdır. İletişim ve anlaşma aracı olan dil aynı zamanda düşünceleri
biçimlendirme işlevine de sahiptir.
Sosyal bir çevrede dünyaya gelen çocuk dil ile birlikte yaşadığı toplumun düşünce kalıplarını da öğrenir. Gi-
derek düşüncelerini daha iyi ifade etmeye başlayan çocuğun bilişsel gelişimi ilerledikçe dili kullanma becerisi de
gelişir. Çocuğa sunulan sözlü diyalog, kitap okuma, tekerleme vb. sözel uyaran zenginliği çocuğun kelime hazine-
sini geliştirir. Kelime hazinesi zengin olan birey kendini daha iyi ifade eder. İfade edilenleri daha iyi anlar ve daha
yaratıcı düşünür.
Dil üst düzey bir bilişsel süreçtir. Düşünmek, akıl yürütmek, problem çözmek, yeni şeyler üretmek için dil kul-
lanılır. Bellek geliştirmede kullanılan gruplama, hikâye oluşturma, bağlantı kurma vb. teknikler dil aracılığı ile ger-
çekleşir. Dil aracılığı ile bellekte depolanan bilgiler, düşünceye ve davranışa temel olur.

SINIF İÇİ ETKİNLİK 11

Sınıftan gönüllü bir arkadaşınızı seçerek herhangi bir konudaki duygularını ve düşüncelerini sözsüz
olarak (jest, mimik, beden dili vb.) anlatmasını ondan isteyiniz. Arkadaşınızın anlatmaya çalıştıklarını
tahmin ederek tahminlerinizi sınıfta paylaşınız.

3.10. DOĞRU KARAR VERMEDE İRDELEMENİN ÖNEMİ

Düşünme çoğu zaman problem çözme, irdeleme ve karar vermeye yöneliktir. Problem, hedefe ulaşmada kar-
şılaşılan engeldir. Örneğin 9 noktayı elinizi hiç kaldırmadan 4 doğru ile birleştiriniz sorusu bir problemdir (Görsel
3.30).
Böyle bir durumda çözüm, engeli aşmak için en iyi yolu bulmaktır.
Problem; hazırlık, kuluçka, kavrayış aşamalarından geçilerek çözülür. Son olarak
bulunan çözüm değerlendirilir.
Hazırlık aşamasında problem yorumlanır ve çözüm için bilgi ve malzeme toplanır.
Çözülemeyen problemler bir süre beklemeye alınır. Kuluçka aşaması denilen bu dö-
nemde kişinin dikkati başka alana kaymıştır ancak bilinçaltı süreçler hâlâ problemle
uğraşmaktadır.
Kavrayış aşamasında çözüm aniden zihinde netleşir. Birey bu aşamada problem
için yeni bir çözüm üretir. Bulunan çözüm değerlendirilir. Çözüm işe yaramazsa süreç Görsel 3.30: Dokuz nokta
problemi
başa döner.
İnsanlar gündelik, bilimsel, felsefi vb. bir problemle karşılaştıklarında problem
daha öncekilere benziyorsa genellikle bilinen çözümleri kullanırlar. Problem yeni ise ya da daha önce bilinen çö-
zümler işe yaramazsa irdeleme devreye girer. İrdeleme mantık kurallarına göre düşünmedir. Akıl yürütme ilkele-
rinden özellikle tümevarım ve tümdengelim irdeleme için önemlidir.
Tümevarımda parçadan bütüne, özelden genele ulaşılır.
• İnsan canlıdır ve nefes alır.
• Hayvan canlıdır ve nefes alır.
• Bitki canlıdır ve nefes alır.
Sonuç: O hâlde bütün canlılar nefes alır.

ÖĞRENME, BELLEK, DÜŞÜNME 103