Page 19 - Sosyoloji 1 | 1.Ünite

Sosyolojiye Giriş, Sosyolojinin Alanı, Yöntem ve Teknikleri 1. ÜNİTE

Okuma Parçası

Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMİ Verilerin toplanması
BASAMAKLARI Veri problemle ilgili elde edilmiş somut/soyut
Bilim, deney-gözlem yoluyla ispatlanmış ve denen- bilgilerdir. Gözlemler sonucunda veriler toplanır.
miş, akla uygun olan bilgiler birikimidir. Bilim evrenin Deneylerle kanıtlanmış bilimsel doğrulara gerçek denir.
düzenini kuran gerçeklere ulaşmaktır; bilimsel problem- Hipotezin veya hipotezlerin kurulması
lerle ilgili hipotezler, teoriler ve kanunlar dizisidir. Bilim; Hipotez denenebilen (doğrulanabilir/ yanlışlanabilir)
hipotezleri, teorileri geliştirmek için yapılan tarafsız yargılardır. Değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemeye
gözlem, deney, araştırma ve incelemelerin tümünü yönelik bilimsel önermelerdir. Bir hipotezin deney veya
kapsar. Bilim insanları, tüm bu çalışmaları belli bir sırayı gözleme açık olması ve sınanabilmesi gerekir (Görsel 1.26).
takip ederek yaparlar. Bir planla, gözlem ve deneye Tahminlerde bulunma
dayanarak yapılan çalışmaların tümüne bilimsel araştırma Hipotez veya hipotezlere göre yapılan tahminlerdir.
denir. Bilimsel araştırma yönteminin basamakları aşağıda Bu tahminler tümdengelim ve tümevarım yöntemleriyle
verilmiştir. gerçekleştirilir. Sosyoloji daha çok elde ettiği verilerden
hareket eder ve tümevarım yöntemini kullanarak tahmin-
Problemin belirlenmesi lerde bulunur (Görsel 1.27).
Problem akla takılan cevabını bilmediğimiz sorudur. Kontrollü deneyler yapmak
Herhangi bir olayın nasıl ve neden olduğunu mevcut Yapılan tahminlerin geçerli olup olmadığını kontrollü
bilgilerimizle açıklayamıyorsak bu olay bizim için bir deneylerle anlarız. Kontrollü deneylerde iki grup vardır.
problemdir. Problemin üzerinde iyi düşünülmüş olması Birine kontrol grubu diğerine ise deney grubu denir.
gereklidir. İşte bilim insanı, tüm bu çalışmaları probleme Deney grubu üzerinde deney uygulanırken kontrol
cevap bulmak için yapar. Örnek problem: Kanser hastalı- grubunda şartlar değiştirilmez. Araştırılan faktör, gruplar
ğı nasıl oluşur? arasında farklı tutularak sonuca varılır. Deney sonuçları
Gözlemlerin yapılması tahminleri doğrularsa teori olur. Aksi durumda yeni
Bilim insanı probleme yönelik gözlemlerde bulunur. hipotez kurularak deneylere devam edilir.
Bunu yaparken nitel ve nicel olmak üzere iki farklı Teori
gözlem metodundan yararlanır. Teori, bir hipotezin kısmen doğrulanması ve yeni
Nitel gözlem bulgularla desteklenmesidir. Teoriler değişebilir. Bilimde
Duyu organlarıyla yapılan gözlemlerdir. Bu tür teorilerin önemi büyüktür. Doğruluğu kesinleşinceye
gözlemlerde hem hata payı yüksektir hem de yapılan kadar sürekli olarak araştırılma eğilimi gösterirler.
tespit kişiden kişiye farklılık gösterir. Öznellik hâkimdir. Bunun neticesinde daima yeni bilgiler elde edilir ve bilim
Örnek nitel gözlem: Tümör kitlesi dokunarak hissedilir. sahası genişler. Bir dinamiklik söz konusudur.
Nicel gözlem Kanun
Daha objektif ve ölçü aletlerine dayalı olarak yapılan Bir hipotez hiçbir kuşkuya yer vermeyecek şekilde
gözlemlerdir. Bu tür gözlemlerde yanılma payı daha doğrulanır ve herkes tarafından kabul edilirse kanun
düşüktür ve bilim insanı tarafından daha çok tercih edilir. (yasa) haline gelir. Kanunlar her yerde geçerli değildir.
Örnek nicel gözlem: Tümör kitlesinin çapı 3 cm’dir. Örnek: Yer çekimi kanununun dünya yüzeyinde olup
Burada bir ölçüm söz konusudur. uzayda olmaması gibi.

Görsel 1.26: Deney daha çok fen bilimleri alanında kullanılır. Görsel 1.27: Sosyal bilimlerde veri toplama
1. Bir araştırmacının doğru ve güvenilir bilgi elde etmek için hangi koşullara dikkat etmesi gerekir?
2. Siz de göç, işsizlik gibi toplumsal olgulardan hareketle bir araştırma konusu belirleyerek yukarıdaki
aşamalara uygun biçimde bir araştırma planı hazırlayınız.

29