Page 21 - Sosyoloji 1 | 1.Ünite

Sosyolojiye Giriş, Sosyolojinin Alanı, Yöntem ve Teknikleri 1. ÜNİTE

Bilimsel Çalışmalarda Ön Kabuller

HAZIRLIK SORULARI

1. Bir araştırmacı çalışmasına başlamadan önce neleri göz önünde bulundurmalıdır? Fikirlerinizi belirtiniz.
2. Önceden edindiğimiz bilgiler yaptığımız araştırmaları etkiler mi? Neden?

KAVRAMLARIMIZ
BİLİMSEL ÇALIŞMALARDA ÖN KABULLER
Nedensellik, Nesnellik, Somutluk, Bilmediğini Varsayma, Konuların Sınırlandırılması, Toplumsal Olguların
Değişebilirliği

Bir araştırmanın bilimsel nitelik kazanabilmesi için bilim-
sel yöntemin gerektirdiği aşamalara uygun biçimde yürütülme-
si çok önemlidir (Görsel 1.28).

Ancak sadece bu yeterli değildir. Aynı zamanda araştırma-
nın bilimsel yöntemin temel ilkeleriyle bütünleşmesi gerekir.

Bu da yöntemin temel ilkeleri olan ön kabuller ile sağlanır.

Bu ön kabuller şunlardır:
Somutluk ilkesi: Sosyolog, toplumsal yaşamı incelerken
toplumsal olayların belli bir yer ve zaman içerisinde gerçek- Görsel 1.28: Bilimsel araştırmalar bilimin gelişmesine büyük katkıda bulunur.
leşen somut olaylar olarak algılandığını göz önüne almalıdır. Konuların sınırlandırılması ilkesi: Araştırmacı araştır-
Örneğin kentteki bir aile ile köydeki bir ailenin yapısı aynı ma yapacağı konunun özelliklerini ve sınırlarını belirlemek
değildir. İkisinin de kendine özgü nitelikleri vardır. Her aileyi durumundadır. Yapılacak araştırmada incelenen konunun
kendi özellikleri ve koşulları içinde incelemek gerekir. sınırları çizilmeli ve araştırmacı neyi araştıracağını kesin
olarak belirlemelidir. Örneğin “göç” konulu bir araştırma
Nesnellik ilkesi: Bilim insanının araştırmaları sırasında sınırları belirsiz bir araştırmadır. Bunun yerine konu “beyin
kendini bütünüyle bilimin kuralları doğrultusunda yönlendir- göçü” ya da “göç olgusunun nedenleri” olursa araştırmanın
mesi kişisel beklentileri, inançları, dünya görüşü ne olursa sınırları belirlenmiş olur. Türkiye’de öğrencilerin sorunları
olsun bunların bilimsel sonuçları saptırmasına izin vermemesi üzerine araştırma yapmak isteyen bir araştırmacı araştırması-
anlamını taşır. Sosyolog, toplumu incelerken tarafsız bir bakış nı ilköğretim düzeyinde mi yoksa lise veya üniversite
açısıyla her türlü öznel yargılardan arınarak olması gerekeni düzeyinde mi yürüteceğini belirlemek zorundadır. Bunlardan
değil, olanı araştırmalıdır. Örneğin bir toplum bilimci paylaştı- birini belirlediğimizde konuyu sınırlandırmış oluruz.
ğı ideoloji ile paylaşmadığı bir ideolojiyi karşılaştırmak gibi
bilimsel bir çalışma yapıyorsa paylaşmadığı ideolojiye ilişkin Toplumsal olguların değişebilirliği ilkesi: Sosyoloğun,
verileri toplayarak sonuçları doğru yorumlama titizliğini araştırma konusunun zaman ve mekân içinde değişme özelli-
göstermediğinde nesnellik ilkesini zedelemiş olur. ği gösterebileceğini göz önünde tutması gerekir. Ele aldığı
bir konunun yalnızca bugünkü durumunu değil tarihsel
Bilmediğini varsaymak ilkesi: Araştırmacı daha önce gelişim süreci içindeki durumunu da dikkate almalıdır.
araştırdığı bir konuda elde ettiği araştırma bulgularını kendi-
sine yol gösterebilecek bir varsayıma dönüştürebilmelidir. Nedensellik ilkesi: Gözlemlerimiz her olayın bir nedeni
Mevcut bilgilere kuşku ile yaklaşmak zorundadır. Araştır- olduğunu ve bir olayın nedeninin de daha önceki başka bir
macı, incelediği konu ile ilgili o zamana kadar edinilmiş olan olay olduğunu göstermektedir. İşte olay ya da süreçlerden
bilgileri geçici olarak bilmiyormuş gibi davranmalıdır. Bu birisi olmadan diğerinin de meydana gelemeyeceğini, birisi-
tavır, konuyla ilgili bilgilere araştırmacının kuşkuyla bakma- nin varlığının diğerinin varlığını zorunlu kılacağını belirten
sını sağlayacak ve onu yanlışlara düşmekten koruyacaktır. ilkeye nedensellik ilkesi denir. Buna göre her olayın bir
Örneğin araştırmacının işsizlik konusunu incelerken kendi nedeni vardır. Olan her şey, geçmişte olan olayların bir
bildiği birkaç aileden ya da yöresinden hareket etmesi ve bu devamı niteliğindedir. Doğada olduğu gibi toplumda da
bilgilere dayanarak genellemelere ulaşmaya çalışması, belirli koşullar altında belirli nedenler belirli toplumsal
kendisini kaçınılmaz olarak yanıltıcı sonuçlara götürecektir. sonuçları doğurur. Örneğin büyük kentlere göç olgusunun
Bu nedenle araştırma sonlanana kadar önceden edindiği kentte işsizliğin artması, gecekondulaşma gibi birtakım
bilgilerin yönlendiriciliğinden uzak durmak zorundadır. sorunlara neden olduğu belirlenmiştir.

31