Page 22 - Sosyoloji 1 | 1.Ünite

1. ÜNİTE Sosyolojiye Giriş, Sosyolojinin Alanı, Yöntem ve Teknikleri

Okuma Parçası

Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.
BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA
ÖN KABULLER
On dokuzuncu ve yirminci yüzyıla doğru gelindiğin- mümkün olduğunca kendimizi ondan soyutlamalı ve
de Descartes (Dekart), Newton (Nivtın) ve Comte’un sadece onu, “bakan bir seyirci” gibi gözlemlemeli ve
(Komt) (Görsel 1.29), çeşitli yönlerden oluşumunda tanımlamalıyız.
oldukça etkili oldukları modern bilinç şu üç temel ön
kabule dayanır: Birinci ön kabul özne ve nesne arasında- İkinci ön kabul epistemolojik bir yapıya sahiptir. Bu
ki kartezyen ayrımdan çıkan “nesnelci bilme” ve bunun varsayıma göre biz sadece mevcut beş duyumuz aracılı-
sonucunda meydana gelen “nesnelci öğrenme” şeklidir. ğıyla algıladığımız şeyleri bilebiliriz. Buna göre görün-
Bu görüşe göre bilen ve bilinen, öğrenen ve öğrenilen şey meyen, duyulardan geçmeyen gerçeklikler var olabilir;
arasında hiçbir bağ ve etkileşim söz konusu değildir. fakat bilinemezler, bu sebeple de bizim bilgi alanımıza
Eğer bir şeyi gerçekten bilmek/öğrenmek istiyorsak, giremezler.
Üçüncü ön kabul ise modern bilincin metafizikle
ilgili tutumunu, daha başka bir ifadeyle metafiziği redde-
den boyutunu oluşturur. Bu ön kabule göre gerçeklik
nihayetinde niceldir. Bilinç, değer ve estetik gibi soyut,
metafiziksel unsurların bulunmadığı bir durumdur.
Gerçeklik, ancak görünür ilişkiler bağlamında fiziki
sebep-sonuç ilişkisi içerisinde mekanik olarak bilinebilir.
Bu görüş, dünyanın ve bütün evrenin mekanik bir şekilde
işleyen unsurlardan oluştuğu algısını doğurmuştur.
Pozitivist dünya görüşü olarak da adlandırılan bu görüş,
başlangıcından beri ciddi eleştirilere uğradıysa da hâlen
modern bilincin şekillenmesinde oldukça önemli bir
etkiye sahiptir.
Görsel 1.29: Auguste Comte (Ogüst Komt) sosyolojinin kurucusu ve (Seyfi Kenan, Modern Eğitimde Kaybolan Nokta: Değerler Eğitimi, s.271)
pozitivizmin en önemli temsilcisidir.
1. Yukarıdaki metinden hareketle bilimsel çalışmaları etkileyen ön kabullerin neler olduğunu söyleyiniz?
2. Pozitivist bilim anlayışının temelini oluşturan ön kabuller geçerliliğini korumakta mıdır? Tartışınız.

Yorumlayınız

Newton’ın aşağıdaki sözünden hareketle bilim insanlarının yaptıkları araştırmaların bilimsel gelişme-
lere katkısını bilimsel gelişmelerde ön kabuller ile ilişkilendirerek yorumlayınız.

“Eğer daha uzağı görebiliyorsam bu benden önceki
devlerin omuzlarında durduğum içindir.”
Newton

Görsel 1.30: Isaac Newton

Biliyor muydunuz?

Fransa’dan sonra dünyada ikinci sosyoloji kürsüsünün 1914 yılında Ziya Gökalp tarafından Darülfünun’da
kurulduğunu, Cumhuriyet Dönemi'nde sosyal bilimler alanındaki ilk çalışmalardan birinin İstanbul Üniversitesinde
(Darülfünun) diğerinin ise Ankara Üniversitesinde yapıldığını biliyor muydunuz?
(www.mebk12.meb.gov.tr)

32