Page 25 - Sosyoloji 1 | 1.Ünite

Sosyolojiye Giriş, Sosyolojinin Alanı, Yöntem ve Teknikleri 1. ÜNİTE

Sosyolojinin Genel Özellikleri
• Sosyoloji, tek tek bireylerin sorunlarıyla değil, toplumu ilgilendiren sorunlarla ilgilenir. Örneğin
sosyoloji, ilk bakışta bireysel bir sorun olarak algılanan “intihar” olayının toplumsal boyutuyla
ilgilenir.
• Sosyolog, toplumsal olayları kendi değer ve beğenilerinin etkisi altında kalmadan nesnel (objektif)
olarak inceler.
• Sosyoloji, olanı olduğu gibi inceler. Ahlak, hukuk, din gibi bireylerin nasıl davranması gerektiğine
ilişkin kurallar koymaz. Bu anlamda sosyoloji kural koyucu normatif değildir. Örneğin sosyoloji
yardım etmeme davranışını iyi ya da kötü olarak değerlendirmez. Bu davranışın neden ve sonuç-
larına eğilir.
• Sosyoloji doğa bilimleri gibi deneysel bir bilim değildir. Çünkü sürekli değişim hâlinde olan
toplumsal olayları ve toplumsal çevreyi laboratuvar koşullarında gözlemlemek ve yönlendirmek
mümkün değildir.
• Sosyoloji, toplumsal kurumların (aile, din, eğitim, ekonomi, siyaset, hukuk) yapılarında ve işlevlerinde meydana
gelen değişmeleri tarihsel gelişim süreci içerisinde inceler. Örneğin Cumhuriyet’in ilanı ile beraber siyaset
kurumunun işlevinde meydana gelen değişmeler sosyolojinin alanına girer.
• Sosyoloji, toplumsal olguların nedenlerini bireylerde değil, diğer toplumsal olgularda arar. Örneğin köyden kente göç
olgusunu inceleyen bir sosyolog, bu olguyu bireysel tercihlerle açıklamaz. Göçün nedenini tarımda traktörün
kullanılması, sulu tarımın yapılmaması, toprakların miras yoluyla parçalanması vb. gibi diğer toplumsal olgulara bağlar.
• Sosyoloji, toplumsal yapıyı bir bütün hâlinde inceler. Diğer toplumsal bilimler toplumsal yaşamın farklı yönlerini ayrı
ayrı inceler. Örneğin sosyal antropolog kültürel yapıyı, ekonomi, mal ve hizmetlerin üretimini, bölüşümünü ve tüket
mini; sosyoloji ise toplumsal yapı içerisinde yer alan kültürel ögeleri, ekonomik ilişkileri, coğrafi konumu bilmek
zorundadır. Bu yüzden de sosyologlar sürekli olarak diğer toplumsal bilimlere başvurma gereksinimi duyarlar.
Okuma Parçası

Aşağıdaki metni inceleyerek soruları cevaplayınız.
SOSYOLOJİ BİLİMİ
Sosyolojinin gelişimi toplumsal olayların da doğa bilim- Machiavelli (Makyevıl), Jean Bodin (Jan Bodin) ve özellikle
lerinin kullandığı yöntemlerle incelenebileceği temel düşün- Montesquieu (Monteskü) toplumsal olguları esas olarak
cesine bağlıdır. Comte’un başlangıçta kullandığı “toplumsal felsefi ve ahlaki açıdan incelenmekteydi. Toplumun ne
fizik” kavramının ve Durkheim’in “toplumsal olayları birer olduğu değil de insan doğasına ve insan yaşantısının
nesne gibi ele almak” gerektiğini ifade eden formülünün amacına ilişkin dinsel ve fizik ötesi birtakım inançlara
kökeninde bu düşünce vardır. O dönemde sosyolojinin, göre toplumun ne olması gerektiği tanımlanmaya çalışıl-
doğa bilimleri gibi, olayları olduğu gibi betimleyebildiği ve makta yani değer yargılarına varılmaktaydı. İnsan ve
böylece “değer yargıları yerine gerçek yargıları” geliştire- toplumun “birer nesne gibi” bilimsel şekilde incelenebi-
bildiği oranda bir bilim olduğuna inanılmaktaydı. Bu tutum, leceği düşüncesi bile kutsal şeylere karşı bir saygısızlık
gerçek bir düşünsel devrim oluşturmuştur. Daha önceki olarak görülmekteydi (Görsel 1.31)
olağan dışı birkaç kişi bir yana bırakılırsa Aristoteles, (Maurice Duverger, Siyaset Sosyolojisi, 9-10)

Auguste Comte Emile Durkheim Anthony Giddens İbni Haldûn Max Weber Pierre Bourdieu

Cemil Meriç Erol Güngör Şerif Mardin Mübeccel B. Kıray Ziya Gökalp Z. Fahri Fındıkoğlu
Görsel 1.31: Sosyolojinin gelişimine katkıda bulunan sosyologlardan bazıları
1. Sosyolojinin bilim olma sürecinde geçirdiği aşamalar nelerdir?
2. Toplumun değer yargıları bilim insanlarını nasıl etkiler? Tartışınız.

35