Page 33 - Tarih-10 | 5.Ünite

DÜNYA GÜCÜ OSMANLI (1453-1595)

XIII. yüzyılın ortalarından itibaren Kutsal Roma-Germen
İmparatorluğu’nda (Alman) iktidarı Habsburg Hanedanlığı
ele geçirmiştir. Bu hanedana mensup Şarlken, 1516’da vera-
set yoluyla önce İspanya kralı olmuştur. 1519’da dedesinin
ölümüyle boşalan Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu’na
seçilmiştir. Şarlken, tahtta bulunduğu sürede Hristiyan
Avrupa birliğini amaçlamıştır. Buna karşı Kanuni de cihan
hâkimiyeti idealini gerçekleştirmek istemiştir. Dolayısıyla
bu iki büyük güç, geniş bir coğrafyada uzun yıllar sürecek
mücadelelere girişmiştir. Biri İslam diğeri Hristiyan âlemini
temsil eden bu iki büyük devlet, cihan hâkimiyeti için bü-
tün güçleriyle birbirlerine karşı mücadele etmiştir. Böylece
Şarlken, karşısında en büyük güç olarak Muhteşem Türk’ü
yani Kanuni’yi bulmuştur (Görsel 5.41).
Görsel 5.41
Osmanlılar, XVI. yüzyılda Habsburgların İspanya kanadıyla Akdeniz Kanuni Sultan Süleyman
ve Kuzey Afrika; Avusturya kanadıyla ise Orta Avrupa hâkimiyeti (Temsilî)
için mücadele etmiştir. Osmanlılar, Habsburg İmparatorluğu’na karşı
İngiltere, Fransa ve Hollanda gibi millî monarşilere yardım etmiş
ve bu ülkelere kapitülasyon vermiştir. Ayrıca dinî ve siyasi yönden
Şarlken’i tehdit eden Protestanlık hareketlerini de desteklemiştir.

Osmanlılar; Portekiz’e karşı Kızıldeniz, Basra Körfezi ve Hind Okya-
nusu’na donanma göndermiştir. Çünkü ticaret mallarını, Ümit Burnu
(Görsel 5.42) yoluyla Okyanus üzerinden taşımaya çalışan Porte-
kizliler, 1514’te Hürmüz Boğazı’nı ele geçirerek Doğu mallarının
Akdeniz'e girmesine engel olmuştur. Bu sırada Akdeniz hâkimiyeti
için İspanya ile mücadele içinde
olan Osmanlılar, Kızıldeniz'de
faaliyetlerini artıran Portekizli-
leri de engellemeye çalışmıştır.
Bu mücadele ile Doğu Akdeniz
ticaretinin yeniden canlandırıl-
ması amaçlanmıştır.

Şah İsmail liderliğinde XVI. yüz-
yılda İran’da ortaya çıkan Sa-
feviler hem Osmanlı hem de Görsel 5.42
Memlûk Devleti’ni tehdit etmiştir. Buna karşın Avrupa Hristiyan Ümit Burnu (Gravür)
dünyası, Osmanlıları Avrupa’dan atmak için Safevi Devleti’nden
yararlanabileceğini düşünmüştür. Yavuz, bu ciddi tehdit ve tehlikeyi
askerî yollarla çözmek istemiş ve Çaldıran Savaşı’yla Safevilere
büyük bir darbe vurmuştur. Bu zaferle Osmanlılar, üstünlüklerini
bütün İslam dünyasına göstermiştir.
Papa, bir mektubunda Şah İsmail’in ortaya çıkışını “Türklere
karşı harekete geçebilmek için ilahi bir fırsat” olarak değer-
lendirmiştir. Aslında Osmanlı-Safevi mücadelesi Sünnilik ve
Şiilikten ziyade siyasi bir rekabetten kaynaklanmıştır. İslam
dünyasında hâkimiyet kurma idealine sahip olan her iki dev-
letin de birer mezhebe bağlı olması, aralarındaki çatışmaya BİLİYOR MUSUNUZ?
ideolojik bir boyut kazandırmıştır.

151